قابلیت فهم متقابل بین گویش‏‏ های کردی میانی و کردی جنوبی: مطالعه موردی گونه‏‏ های مهابادی و بدره‏‏ ای

پژوهش حاضر، مطالعه‏‏ای تجربی برای اندازه‏‏گیری قابلیت فهم متقابل بین گونه مهابادی از آذربایجان غربی و گونه بدره‏‏ای از استان ایلام، مطابق معیارهای زبان‏‏شناختی و فرازبان‏‏شناختی در چارچوب اصل چندزبانه‏‏پذیری است. به این منظور، از آزمون‏‏های عملکردی برای سنجش فهم زبانی و برای بررسی عوامل فرازبان‏‏شناختی مانند نگرش زبانی و برخورد زبانی از آزمون نظرسنجی استفاده شد. روش نمونه‏‏گیری تصادفی هدفمند بود. آزمون‏‏ها در چهار سطح ترجمه جمله، مثل واژه و بازگویی متن، ضبط شدند و به سمع آزمودنی‏‏ها رسیدند. آزمودنی‏‏ها ترجمه مواد شنیداری گونه مقابل را به زبان فارسی در پاسخنامه قید می‏‏کردند. یافته‏‏ها نشان دادند قابلیت فهم دو گونه موردبررسی متقارن نیست و به‏رغم آنکه نگرش گویشوران بدره‏‏ای نسبت به گونه مهابادی مثبت‏‏تر بود، نمرات گویشوران مهابادی در آزمون‏‏های زبانی بالاتر بود. این نتیجه با مطالعات ماورود (1976) و نیز دلسینگ و آکسون (2005) که مدعی بودند میان نگرش مثبت و قابلیت فهم زبانی همبستگی مثبت وجود دارد، مغایرت داشت. همچنین یافته‏‏ها نشان داد از میان یازده خصیصه واژگانی که به‏عنوان عوامل موثر بر قابلیت فهم، مورد تاکید کورشنر و همکاران (2008) است تفاوت آوایی و ریشه‏‏‏‏‏‏شناسی واژگانی نقشی مهم‏‏تر در میزان قابلیت فهم میان گویشوران این دو گونه زبانی دارند.