بررسی شیوع آلودگی کنه های سخت (Ixodidae) خارپشت گوش بلند (Hemiechinus auritus) در منطقه سیستان، جنوب شرق ایران

جوجه تیغی ها پستاندارانی کوچک و شب زی هستند که نقش مهمی در انتقال عوامل بیماری زای مشترک انسان و دام دارند.  مطالعه حاضر به منظور تعیین کمیت و تنوع گونه ای کنه های سخت خارپشت گوش بلند  (Hemiechinus auritus)در بخش شهری و برون شهری سیستان ، واقع در جنوب شرق  ایران صورت گرفت.  در این پژوهش قسمت های مختلف سطح بدن تعداد 54 خارپشت (24 نر  و 30 ماده) از لحاظ حضور کنه های سخت مورد بررسی قرار گرفته و بندپایان جمع آوری شده در ویال های حاوی اتانول %70  و % 5 گلیسیرین  نگهداری شدند، سپس شناسایی نمونه ها با استفاده از کلید های تشخیصی مورفولوژیک انجام شد. جهت تجزیه و  تحلیل آماری داده ها از آزمون مربع کای  و  Fisher’s exact tests و  نرم افزار آماری SPSS نسخه 18 استفاده گردید. طبق نتایج بدست آمده تعدا د 31 عدد از مجموع 54 خارپشت مورد مطالعه (4/57%) به کنه آلوده  بودند. کل تعداد کنه های جدا شده 262 عدد بود .تنوع گونه ای و شیوع آلودگی کنه های سخت شناسایی شده ریپی سفالوس تورانیکوس (56/67%) و ریپی سفالوس سانگوینوس  (44/32%) تعیین گردید و میانگین تعداد کنه به ازای هر جوجه تیغی آلوده 45/8 عدد برآورد گردید. بر اساس نتایج به دست آمده فراوانی کنه های نر بیشتر از کنه های ماده (201 کنه نر  و  61 کنه ماده) بود. از 177 کنه ریپی سفالوس تورانیکوس،  144 مورد (36/81%) نر و 33 مورد (64/18%) ماده بودند و از 85 کنه ریپی سفالوس سانگوینوس ، 73 مورد نر (88/85%) و 12مورد (12/14%) ماده بودند. آزمون Fisher’s exact tests نشان داد که تفاوت نسبت جنسیتی بین دو گونه کنه مذکور  از نظر آماری معنی دار نیست (23/0=P). اما از نظر موقعیت تشریحی اتصال کنه به بدن خارپشت، نتایج نشان داد که بیشترین میزان آلودگی به کنه سخت در ناحیه گوش (8/45%) و  کمترین میزان آلودگی در ناحیه  دم (8/8%)  می باشد. آزمون مربع کای نشان داد که تفاوت شیوع آلودگی در بین چهار اندام مورد بررسی (گوش، سر و گردن، سطح پشتی، قاعده دم) از نظر آماری معنی دار است (001/0>P).  نتایج این بررسی حاکی از آن است که خارپشت ها میزبان مناسبی برای کنه های سخت می باشند و  می توانند نقش مهمی در گسترش انگل های خارجی و انتقال بیماری از منطقه ای به منطقه دیگر و از حیوانات حیات وحش به حیوانات خانگی و انسان ایفا کنند. لذا  با توجه به پتانسیل این حیوانات به عنوان ناقل برخی عوامل بیماریزای مشترک انسان و دام مطالعات بیشتر جهت بررسی انگل های جوجه تیغی در نقاط مختلف ایران ضروری به نظر می رسد.