گذر از سنت به مدرنیته در خانواده ایرانی با تکیه بر رمان «مادرم بی بی جان»

هدف این جستار،‏ بررسی تاثیر مدرنیته بر خانواده ایرانی با تکیه بر رمان «مادرم بی‌بی‌جان» از اصغر الهی است. در این رمان،‏ نویسنده کوشیده است نشان دهد ایجاد مدرسه به شیوه نوین و احزاب سیاسی،‏ مهمترین عوامل ورود مولفه‌های مدرنیته به خانواده‌های ایرانی، و نتیجه این امر، نیز شکاف نسلی بوده است. تقابل بین کارکرد خانواده با مدرسه و اداره،‏ تقابل نگرش سنتی و مدرن به زمین و طبیعت،‏ تقابل بین جبر و اختیار،‏ تغییر در نگرش‌های دینی،‏ ازدواج،‏ تغییر در روابط بین اعضای خانواده و ماندن زنان در عرصه خصوصی یا وارد شدن آنان به عرصه عمومی،‏ برخی از مسایل مطرح شده در این مقاله هستند. در خانواده بی‌بی‌جان،‏ مادر شخصیتی سنتی است که هیچ یک از مولفه‌های مدرنیته را نمی‌پذیرد و هرگونه تغییر را بی‌دینی و بی‌مذهبی می‌خواند. پدر ضمن سنتی بودن،‏ خواهان برخی تغییرات به خصوص در شیوه کار کردن به شکل سنتی است. اسکندر به عنوان راوی داستان،‏ هم به ارزش‌های سنتی متمایل است و هم به ارزش‌های مدرن. رشید،‏ شخصیتی است که تنها مولفه‌های مدرنیته را پذیرفته است و در پی این است که ارزش‌های سنتی را تغییر دهد. از نظر نویسنده،‏ خانواده ایرانی نمی‌تواند به شکل سنتی باقی بماند.