آینده روابط ایران و روسیه بر سر سوریه (همکاری یا منازعه؟)

از سال 2011، سوریه میدان بروز جنگی تمام عیار بوده که انواع کنشگران اعم از داخلی، منطقه ای و فرامنطقه ای و نیز دولتی و غیردولتی را درگیر ساخته است؛ به گونه ای که می توان گفت این کشور بین المللی ترین جنگ داخلی در دوران پس از جنگ سرد را تجربه کرده است. در این چارچوب، از میان دولت های درگیر در این جنگ، همکاری ایران و روسیه از یک سو نقش مهمی در جلوگیری از سرنگونی دولت بشار اسد و از سوی دیگر شکست داعش و روند نابودی یا تضعیف سایر گروه های تروریستی داشته است.
اما آنچه در این میان اهمیت دارد، چشم انداز این روابط همکاری آمیز بر سر سوریه به دنبال ماندگاری دولت بشار اسد و نابودی یا تضعیف تروریسم در این کشور است. هدفی که در این مقاله دنبال می شود این است که بر اساس روندهای امنیتی موجود در عرصه های دیپلماتیک و میدانی سوریه، از یک سو نشان دهد آیا ایران و روسیه به عنوان دو کنشگر فعال در منازعه سوریه همکاری کنونی را تداوم خواهند بخشید یا به سمت منازعه خواهند رفت و از سوی دیگر، جمهوری اسلامی ایران چه تدابیری را می تواند برای تامین بهینه منافع خود ییندیشد. در این چارچوب، با بهره گیری از رویکرد آینده پژوهی و با اتکا به روش سناریونویسی، حالت هایی را که می تواند در مناسبات ایران و روسیه بر سر سوریه پیش آید، بررسی و الزامات راهبردی هریک از آن ها برای جمهوری اسلامی ایران تحلیل می شود.یافته های نوشتار حاکی از آن است که از میان سه سناریوی کلی غلبه همکاری، حرکت به سمت غلبه منازعه و هم آیندی همکاری/منازعه، سناریوی سوم محتمل ترین به نظر می رسد؛ چراکه دو کشور به صورت همزمان از یک سو دغدغه های ژئوپولیتیک و ایدئولوژیک مشترک و ماندگار و از سوی دیگر راهکارها، برنامه ها و سیاست های متفاوتی در قبال تحولات سوریه برای رفع این دغدغه ها دارند؛ در همین راستا، پیشنهاد می شود که جمهوری اسلامی ایران حوزه های منازعه و همکاری میان دو کشور در سوریه را شناسایی کند و بر سر مدیریت آن ها با روسیه به یک دستورکار مشترک برسد.