مطالعه قوم پزشکی آل زدگی

یکی از آسیب هایی که مادر و نوزاد را همیشه تهدید می کرد، موجودی افسانه ای به نام «آل» بود. آل همیشه باعث ترس زنان زائو بود. هنوز هم در بسیاری از مناطق ایران این ترس وجود دارد که آل با بردن جگر زائو یا عوض کردن نوزاد یا انجام کار های دیگر آسیب هایی به آن دو برساند. هدف از این پژوهش شناخت آل و آل زدگی و بررسی راه های گوناگون مقابله با آن در مناطق مختلف ایران است.

مواد و روش ها:

 داده های تحقیق حاضر نتیجه پژوهش های انسان شناختی و مبتنی بر کار میدانی (تکنیک مصاحبه عمیق و مشاهده) و اسنادی و کتابخانه ای است؛ برای گردآوری این داده ها از همه روش های تحقیق میدانی، اسنادی و کتابخانه ای بهره گرفته شده است. مصاحبه با سالخوردگان و معمران در نواحی مختلف و متعدد به عنوان افراد آگاه بومی یکی از این روش ها بوده است.

یافته ها: 

مقابله با آسیب آل از نخستین لحظات زایمان آغاز می شده است. همانگونه که سخت زایی را یکی از جلوه های آسیب احتمالی آل می دانستند، شگردهایی برای پنهان کردن جفت و روش هایی برای پیش گیری از حضور آل در فرهنگ بیشتر نواحی ایران مشاهده می شود. تلاش برای تنها نماندن زائو در نخستین روزهای پس از زایمان با توصیه های امروزی شناخت و درمان افسردگی پس از زایمان تناسب دارد. در فرهنگ اغلب نواحی ایران آل را در انواع و جنس های مختلفی شناسایی کرده اند و برای دفع او علاوه بر استفاده از موادی چون باروت و پیاز و غیره، نگهداری از ابزار و لوازم فلزی (و بیشتر آهنی) مانند سیخ، سوزن (یا جوال دوز)، نعل اسب، خنجر، چاقو یا حتی شمشیر در لباس یا پیرامون زائو توصیه شده است. «حصارکشی»، خط کشیدن دور زائو و نوزاد و بهره بردن از فنون شفابخشی چون خواندن بخش هایی از قرآن به عنوان شایع ترین روش های مبارزه با آل به دست آمد.

نتیجه گیری: 

در تمامی فرهنگ ها آل موجودی افسانه ای است که باعث آسیب زدن به زائو و نوزاد می شود. باور به این افسانه هنوز در بعضی از مناطق وجود دارد و سبب شکل گیری بخش مهمی از آداب و رسوم مرتبط به تولد انسان است. مردم برای علاج آل زدگی اقداماتی را انجام می دهند که رابطه تنگاتنگی با باورهای عامیانه آن ها و نحوه برخوردشان با طبیعت و خطرات مورد مواجهه با آن را دارد؛ اما آنچه مشخص است اینکه می توان با شناخت آل و علاج آل زدگی در مناطق مختلف به ویژگی های مشترک و متفاوت فرهنگی در مورد مواجهه با آسیب هایی که زندگی انسان را تهدید می کند، دست یافت.