مبانی زیبایی شناسی جورج سانتایانا

این مقاله می کوشد با کاوش در اندیشه سانتایانا، مبانی زیبا شناسی او را بیان کند. ازنظر این فیلسوف دایره شمول زیبایی شناسی بسیار وسیع و گسترده است و لذا همانند علم فیزیک با امور خاصی سروکار ندارد. لذا هنر و زیبایی شناسی نه به عنوان یک علم بلکه ابزاری در خدمت بشر محسوب می شود. مفهوم کلیدی در زیبایی شناسی سانتایانا «حس زیبایی» است. بر همین اساس یکی از مبانی زیبایی شناسی او «احساسی بودن زیبایی» است. سانتایانا معتقد است که زیبایی چیزی است که ما تجربه می کنیم، ارزشی است که احساس می کنیم. چون زیبایی هر چیزی، وابسته به ادراک ما از شیء محسوس زیباست و کسب میزان لذتی است که از آن متلذذ می شویم. حاصل این نگاه تجربه گرایانه به هنر این است که «اصالت طبیعت و تبیین روان شناختی و فیزیولوژیکی هنر» نیز از دیگر مبانی زیبایی شناسی تلقی شود. علاوه بر این ها، می توان به «اخلاقی بودن هنر» به عنوان یکی دیگر از مبانی اشاره کرد؛ زیرا به زعم این فیلسوف باید هنر را در قالب اخلاق ببینیم. باید گفت که ازآنجاکه در اندیشه این فیلسوف خیر و زیبایی به هم گره خورده است «افلاطون گرایی» نیز به عنوان یکی دیگر از مبانی زیبایی شناسی وی به شمار می آید. سانتایانا زیبایی شناسی را نه بخشی از روان شناسی و نه رشته ای از فلسفه می داند. سرانجام اینکه نگاه سانتایانا به هنر نه یک نگاه نظام مند فلسفی از نوع کانت یا هگلی بلکه از نوع خاص پراگماتیسمی است. پراگماتیسمی بودن نگاه او به هنر نتیجه نفوذ تفکرات جیمز ودیویی است.