داستان، هویت دینی و تربیت دینی: تحلیلی براساس هرمنوتیک روایی پل ریکور

در شرایط بحران معنا و هویت در عصر حاضر، هویت بخشی یکی از رسالت های اساسی برای هر جریان تربیتی است. هویت دینی نیز یکی از ابعاد این رسالت است که در جامعه ی ما به واسطه ی حضور پررنگ دین در آن، از اهمیتی مضاعف برخوردار شده است. در این میان، داستان ها همواره به عنوان یکی از ابزارهای هویت بخش تلقی شده اند. این پژوهش بر آن است تا با تکیه بر نظرگاه هرمنوتیک روایی پل ریکور و با استفاده از روش های تحلیلی و اشتقاقی صریح، تصویری را بر مبنای نظریه تفسیر از مفهوم هویت دینی و نقش داستان در شکل گیری آن و همچنین مواجهه ی ریکور با تنگناهای پیش روی تربیت دینی مبتنی بر داستان به دست دهد. یافته ی پژوهش حاکی از آن است که در نظر ریکور، هویت دینی آن فهمی است که از خواندن متون دینی به طور عام و روایت ها به طور خاص حاصل می شود. در برابر تنگنای حقیقت گویی داستان، نظر ریکور مبنی بر حقیقت داستان به مثابه ی امکان، اگرچه پاسخی در برابر آسیب جزم اندیشی است، اما در عین حال نیازمند گزاره های بنیادین غیرروایی نیز می باشد. هرمنوتیک او توصیف آموزه های دینی در قالب داستان را در معرض آسیب نقل گرایی دانسته و این توصیف باید در بوته نقد قرار بگیرد. در عرصه ی تبیین آموزه های دینی به کمک داستان نیز اگرچه هر داستان واجد دنیای خاص خود است، اما گفتمان های رقیب خارج از منظومه ی داستانی یک دین نیز باید در اعتباریابی حدس اولیه از معنای داستان به منظور رسیدن به حدس بهتر مورد تاکید قرار بگیرند.