ثمرات کلامی حرکت جوهری در مسئله معاد

حرکت جوهری ازجمله ابداعات مهم و تاثیرگذار صدرالمتالهین است که دارای ثمرات فراوانی در مسایل فلسفی و کلامی و از جمله مسئله معاد است. استدلال ها و تبیین های مختلفی در مورد اثبات اصل معاد، اثبات معاد جسمانی، کیفیت بدن برزخی و اخروی و نیز ابطال تناسخ از سوی متکلمان ارایه شده است. استدلال های متکلمان بیشتر براساس مشهورات بوده و بر ادله نقلی استوار است؛ لذا نمی تواند پاسخگوی برخی شبهات باشد. برخی از این استدلال ها نیز با اشکالاتی روبه روست و از اتقان کافی برخوردار نیست. این نوشتار با استفاده از روش توصیفی تحلیلی درصدد است تا ضمن اشاره به این دسته از تبیین ها، راه کارهای صدرالمتالهین را براساس حرکت جوهری مورد واکاوی قرار دهد و نشان دهد که تبیین های عقلی صدرالمتالهین که مبتنی بر مبانی حکمت متعالیه است، اشکالات موجود در نظریات متکلمان را ندارد.