اثر تیمارهای پرایمینگ بذر استویا (Stevia rebaudiana) با اسید سالیسیلک، آهن و روی بر برخی صفات جوانه زنی و رنگیزه های فتوسنتزی تحت تنش خشکی

استویا (Stevia rebaudiana Bert.) گیاهی علفی و چندساله متعلق به خانواده Astraceae است. گلیکوزیدهای استویول موجود در این گیاه 300-250 بار شیرین تر از ساکارز هستند و با وجود مزه شیرین، جذب بدن نمی شوند. استویا یک گیاه خود ناسازگار است و بذر حاصل از آن توانایی جوانه زنی پایینی دارد. به طورکلی، ظرفیت جوانه زنی ضعیف بذرهای استویا مانع عمده ای برای کشت آن در مقیاس وسیع ایجاد کرده است. پرایمینگ یکی از روش های بهبود بذر است که می تواند باعث افزایش درصد و سرعت جوانه زنی در شرایط محیطی تنش زا شود؛ بنابراین مطالعه حاضر به منظور بررسی تاثیر پرایمینگ با اسید سالیسیلیک (SA) و عناصر ریزمغذی آهن (Fe) و روی (Zn) بر برخی شاخص های جوانه زنی، رشد گیاهچه و همچنین محتوای رنگیزه های فتوسنتزی استویا تحت شرایط نرمال و تنش خشکی انجام شد.

مواد و روش ها:

 آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در آزمایشگاه علوم و تکنولوژی بذر دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه شاهد تهران در سال 1396 اجرا گردید. فاکتورهای مورد بررسی شامل 4 سطح تنش خشکی (صفر، 3/0-، 6/0- و 9/0- مگاپاسکال) و 7 ترکیب پرایمینگ با اسید سالیسیلیک، آهن و روی بودند، بذرهای خشک نیز به عنوان شاهد در نظر گرفته شدند. در این آزمایش، آهن و روی به ترتیب از منابع سولفات آهن و سولفات روی تامین شدند. صفات مورد بررسی در این آزمایش شامل درصد جوانه زنی، طول ریشه چه، طول ساقه چه، شاخص بنیه وزنی گیاهچه و محتوی رنگیزه های فتوسنتزی و کاروتنویید بودند.

یافته ها:

 نتایج این آزمایش نشان دهنده حساسیت بیشتر طول ریشه چه نسبت به طول ساقه چه بود. با افزایش شدت تنش خشکی از صفر تا 9/0- مگاپاسکال، محتوی رنگیزه های فتوسنتزی استویا به طور معنی داری در همه تیمارهای پرایمینگ کاهش یافتند، به گونه ای که کم ترین مقادیر کلروفیل a، b و کاروتنویید در پتانسیل 9/0- مگاپاسکال مشاهده شدند. پیش تیمار با اسید سالیسیلیک + آهن + روی در بهبود خصوصیات جوانه زنی و محتوی کلروفیل استویا موثرتر از سایر تیمارها تحت شرایط نرمال و تنش خشکی بود. در بالاترین سطح تنش خشکی، کاربرد هم زمان آهن، روی و اسید سالیسیلیک صفات درصد جوانه زنی، طول ریشه چه، طول ساقه چه، بنیه گیاه چه و محتوای کلروفیل کل را در استویا به ترتیب 7/55، 5/50، 3/74، 3/90 و 5/85 درصد در مقایسه با شاهد افزایش داد.

نتیجه گیری: 

به طور کلی، می توان پرایمینگ بذر با عناصر ریز مغذی (آهن و روی) و اسید سالیسیلیک و به ویژه کاربرد توام آن ها را جهت افزایش مقاومت استویا به تنش خشکی در مرحله جوانه زنی توصیه نمود.