پژوهشی در چیستی و چرایی نزول تدریجی قرآن

قرآن شناسان از گذسته به بحث از نزول تدریجی قرآن پرداخته اند و حکمت های بسیاری برای آن ذکر کرده اند؛ مانند: قوت قلب دادن به پیامبر(ص)؛ تربیت گام به گام امت نوپای اسلامی؛ نزول همگام با رخدادها و شرایط دوره نزول؛ حفظ و فهم بهتر آیات قرآن و... . ذکر این حکمت ها، از جهت کمی و کیفی، از دوره ای به دوره دیگر متفاوت است. اصل وقوع نزول تدریجی، با توجه به دلایل و شواهد بسیار مسلم و مورد اتفاق اندیشه وران مسلمان است اما قریب به اتمام حکمت های مذکور با توجه به دلایلی که بر نادرستی آنها می توان اقامه کرد، شایستگی عنوان فلسفه نزول تدریجی را ندارند. بر پایه دلایل و شواهدی که روشن می سازد تمام سور و آیات قرآن پس از وقوع رخدادها، موضوعات و شرایط مقتضی نزول آنها در دوره رسالت نازل شده اند، نزول تدریجی قرآن عبارت است از: نزول پاره پاره و بخش بخش آن به دنبال همین رخدادها و مقتضیات. فلسفه آن نیز، تدریجی الوقوع بودن این رخدادها و مقتضیات است.