بررسی زمینه ها و عوامل شکل گیری و سقوط جمهوری کردستان (مهاباد)، 1324ش/1946م

جمهوری کردستان یا مهاباد در دوم بهمن 1324ش. از سوی قاضی محمد ملقب به پیشوا رسما اعلام گردید و با تحمل فشارهای داخلی و خارجی، سرانجام پس از یک سال، به انتها رسید. بحران کردستان که بر اثر اشغال بیگانگان روی داد، ریشه در مشکلات داخلی هم داشت که با آغاز جنگ جهانی دوم نمایان شد. در این پژوهش، به روش توصیفی- تحلیلی، چگونگی شکل گیری بحران کردستان، تاسیس جمهوری مهاباد و عوامل داخلی و خارجی موثر بر پیدایش و زوال آن بررسی شده است. یافته پژوهش حاکی از آن است که قضیه کردستان و جمهوری مهاباد ریشه در شرایط و زمینه های عصر رضاشاهی و پویش قوم کرد در جهت خودمختاری از دولت مرکزی داشت و دخالت های قدرت های فرا منطقه ای و تحریکات آنان روند این گونه حرکت های قومی را تسریع می کرد. از سویی، ضعف ساختاری و مشکلات درونی جمهوری مهاباد و عمل کرد همان قدرت های بیگانه در سقوط این جمهوری تازه تاسیس موثر بوده است.