شناسایی مشوق های مالی در تجویز و مصرف غیرمنطقی دارو: یک مطالعه کیفی

تجویز و مصرف غیرمنطقی داروها یکی از مشکلات عمده در نظام بهداشت و درمان محسوب می شود. عوامل تاثیرگذار بر تجویز و مصرف دارو را می توان در حیطه های آموزشی، مدیریتی، نظارتی و مالی بررسی نمود. مطالعه حاضر با هدف شناسایی مشوق های مالی در این زمینه طراحی و انجام شد.

این مطالعه به شیوه کیفی و با استفاده از مصاحبه نیمه ساختاریافته در سال 1395 انجام گردید. مشارکت کنندگان مشتمل بر افراد باتجربه و صاحبنظر در زمینه تجویز و مصرف دارو بودند. 16 نفر با روش نمونه گیری هدفمند مورد مصاحبه قرار گرفتند. مصاحبه ها پس از پیاده سازی به روش تحلیل مضمون ارزیابی شدند.

 در این مطالعه 4 موضوع اصلی و 12 زیر موضوع بدست آمد. موضوعات اصلی عبارت بودند از: 1- انگیزه های مالی پزشکان (شامل: انگیزه جذب بیماران بیشتر، انگیزه کسب درآمد بیشتر، بدهی سازمان های بیمه گر، انتظار جامعه از جایگاه اقتصادی پزشکان، مشکلات مالی پزشکان و جابجایی نقش پزشک از عامل به اجراکننده)، 2- انگیزه های مالی داروخانه ها (شامل: مشکلات اقتصادی داروخانه ها، بدهی سازمان های بیمه گر، کسب درآمد بیشتر، اصرار بیماران و امنیت داروسازان)، 3- انگیزه های مالی بیماران (شامل: مصرف خود سرانه دارو و فقر جامعه) و 4- انگیزه های مالی شرکت های داروسازی (شامل: کسب سود بیشتر از فروش یک برند خاص).

 مشوق های مالی از عوامل مهم در امر تجویز و مصرف غیرمنطقی داروها بشمار می آیند. ارایه راهکارهای مناسب مالی توسط سیاست گذاران کشور و بهبود وضعیت اقتصادی جامعه می تواند در ارتقای کیفیت خدمات پزشکی و بهبود وضعیت تجویز و مصرف داروها موثر باشد.