آسیب شناسی پروژه ی مسکن مهر با توجه به آموزه های شهرسازی الگوی بومی سکونت (مورد مطالعاتی: بندر خمیر)

الگوی بومی سکونت، محصول سده های متمادی از تجربه ی بشر است که تلاش داشته، در انطباق با ویژگی های فرهنگی (اسلامی) و اقلیمی (ایرانی)، معماری و شهرسازی را شکل دهد. این الگو آموزه هایی را دربردارد که می تواند برای معماری و شهرسازی معاصر نیز کارآمد باشد. بنابراین، برای آسیب شناسی الگوی معاصر ساخت وساز، می توان آن را با الگوی بومی سکونت مقایسه کرد. گرچه منظور از این مقایسه، تکرار گذشته در شرایط زمانی کنونی نیست؛ اما نمی توان از دستاوردهای تاریخی بشر نیز غافل شد و تنها درپی الگوی وارداتی سکونت بود. نیاز روزافزون به مسکن دولت ها را به مداخله ی بیشتر برای تولید مسکن، علی الخصوص برای اقشار کم درآمد رهنمون کرده است. تا کنون شیوه های مختلفی برای پاسخ به این نیاز به کارگرفته شده است. مسکن مهر آخرین تلاشی است که در سال های اخیر برای تولید مسکن انبوه انجام شده است. ابعاد گسترده این پروژه تاثیرات مختلفی را بر شهرهای کشور داشته است. مطالعه و بررسی این پروژه و نقد آن نیاز به معیاری مناسب دارد. بی شک مراجعه به آموزه های معماری و شهرسازی بومی کشور می تواند مبنای صحیحی برای نقد این پروژه ها باشد. بر همین مبنا، مطالعه ی حاضر تلاشی است برای تبیین ارزش های موجود در معماری و شهرسازی بومی که در ساخت پروژه ی مسکن مهر مغفول واقع شده اند. این پژوهش به این پرسش پاسخ می گوید که «الگوی بومی سکونت در ایران چه آموزه هایی را برای الگوی سکونت در پروژه های مسکن مهر دربردارد؟». روش تحقیق در مطالعه ی حاضر، روش تطبیقی (مقایسه ی دو مورد مطالعاتی) است. این مقاله بخشی از نتایج پروژه «نقد مسکن مهر و میزان انطباق الگوهای مسکن مهر با آموزه های معماری بومی در پنج شهر نمونه» است که توسط پژوهشکده مطالعات توسعه جهاد دانشگاهی تهران و برای معاونت معماری و شهرسازی وزارت راه و شهرسازی در سال 1394 تهیه شده است. مطالعه ی فوق الذکر، به مقایسه ی الگوی بومی سکونت با پروژه های مسکن مهر در پنج شهر ارومیه، قزوین، کرمان، بابلسر و بندر خمیر پرداخته است. این مقاله با استناد به پیمایش انجام شده در یکی از این پنج شهر، بندر خمیر را به عنوان نمونه برگزیده است و الگوی سکونت را در دو محدوده ی «محله ی صدرالاسلام» و «پروژه ی مهرورزان ساحل بندر» مقایسه خواهد نمود. یافته های تحقیق نشان می دهد که مسکن مهر را می توان از نظر مکانیابی، فرآیند شهرسازی، ارتباط با زمینه ی اقلیمی، تعادل اقتصادی و رقابت پذیری در توسعه، هویت شهری، معماری و سیما و منظر شهری و انسجام اجتماعی نقد نمود. برای این نقدها، راه حل های روشنی در الگوی بومی شهرسازی و معماری وجود دارد که مغفول ماندن آن ها در اجرای پروژه های مسکن مهر موجب چنین مسایلی شده است.