مدیریت شهری دوران اسلامی در فضاهای اقتصادی شهر و توسعه و بکارگیری آن در شهرهای ایران امروز

از اواخر دهه ی 1980 میلادی اداره ی امور شهرها توسط بخش خصوصی با تاکید ویژه بر نواحی بهبود کسب و کار مورد توجه مدیران شهری قرار گرفته است. بررسی علمی و تجربی در زمینه ی ارتباط بین تمرکززدایی مدیریتی و رشد اقتصادی در سطح محلی در راستای کاهش تصدی گری دولت های مرکزی در بین برنامه ریزان شهری نیز به پایه ای برای پژوهش های بحثی تبدیل شده است. این رابطه توسط بسیاری از اقتصاددانان توسعه و بخش عمومی در سطح بین المللی نیز بررسی شده است؛ به نحوی که نظریه های تمرکززدایی، ایجاد و گسترش مشارکت مدیریت محلی در روند تصمیم گیری های محلی به منظور پی ریزی توسعه ای درون زا و پایدار در مناطق محلی را مورد تاکید قرار داده اند. از سویی دیگر روندهای ملی تمرکززدایی و خصوصی سازی، شهرهای ایران امروز را با چالش هایی مواجه کرده است. چالش اساسی در این زمینه، سازوکار انتقال منافع عمومی از نهادهای ملی و مرکزی به نهادهای محلی و از نهادهای محلی به نهادهای خصوصی است. فرایند این انتقال و نحوه ی توسعه و انطباق اصول نوین مدیریت شهری در ایران با تاکید بر انجمن های صنفی شهرهای دوران اسلامی هدف اصلی این مقاله است.
به منظور دستیابی به این هدف سه نگاه به مدیریت شهرهای اسلامی در فضاهای اقتصادی شهر و سپس شهرهای امروز مورد بررسی قرار گرفته است. نگاه اول به پیشینه ی تاریخی مدیریت شهری از طریق نهادهای صنفی توجه دارد. نگاه دوم، سامانه های مدرن در شهرهای اروپایی و آمریکایی نظیر نواحی بهبود کسب و کار را مورد بررسی قرار می دهد و در نهایت تغییرات ساختاری و مدیریت شهری در فضای تجاری شهرها در دوران پهلوی اول و دوم به عنوان بخشی از واقعیت شهرهای ایران امروز بررسی شده اند. یافته های این پژوهش نشان می دهد در شهرهای ایران از دیرباز تاکنون ساختارها و نهادهای اجتماعی برای صنوف و تجار وجود داشته است و تا قبل از انقلاب مشروطیت این نهادها و تشکل ها در وجه فضایی خود در فضای شهری بازارها و فضای محلات شهری بروز و ظهور پیدا می نمودند و در دوران پهلوی اول و دوم تغییرات اساسی در این فضاها ایجاد شد. در نهایت تلاش می شود نحوه ی تاثیر و تاثر الگوهای نوین مدیریت شهری بر مدیریت شهری در دوران اسلامی در قالب مدل سازی مفومی ارایه شود.