اثر بیماری زنگ زرد بر ویژگی های زراعی و فیزیولوژیکی ارقام بینابین و زمستانه گندم نان (.Triticum aestivum L)

به منظور ارزیابی اثر بیماری زنگ زرد بر برخی از ویژگی های زراعی و فیزیولوژیک ارقام گندم نان، دو آزمایش مجزای مزرعه ای در سال های زراعی 93-1392 و 94-1393 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی میاندوآب در استان آذربایجان غربی در قالب فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل دو محیط؛ بدون سمپاسی و سم پاشی علیه زنگ زرد با قارچ کش پروپیکونازول (تیلت) و شش رقم گندم نان زمستانه و بینابین (زرین، الوند، اروم، پیشگام، زارع و میهن) بودند. شرایط محیطی باعث شد که بیماری زنگ زرد در هر دو سال آزمایش بصورت طبیعی استقرار پیدا کند. نتایج نشان داد که ارقام گندم زرین و الوند بترتیب با 63 و 57 درصد در محیط بدون سم پاشی، بیشترین آلودگی به بیماری زنگ زرد را داشتند، ولی ارقام پیشگام، اروم، زارع و میهن به این بیماری مقاوم تر بودند. زنگ زرد باعث کاهش طول دوره پرشدن دانه ارقام حساس زرین و الوند به مدت 10 روز شد. در ارقام حساس به زنگ زرد کاهش محتوای کلروفیل برگ در محیط بدون سم پاشی از مرحله شیری تا خمیری سخت دانه، شیب بیشتری داشت، ولی در محیط با سم پاشی، تغییرات محتوای کلروفیل برگ در مراحل پر شدن دانه با شیب کمتری همراه بود. در محیط بدون سم پاسی، دو رقم زرین و الوند، با 30 درصد، بیشترین سهم انتقال مجدد را داشتند و کاهش وزن هزار دانه ارقام حساس تا 26 درصد بود. با وجود افزایش 29 درصد عملکرد دانه ارقام حساس به زنگ زرد در محیط با سم پاشی، بیشترین عملکرد دانه در ارقام مقاوم پیشگام و میهن بدست آمد (به ترتیب 7877 و 7593 کیلوگرم در هکتار). بر اساس نتایج این آزمایش مناسب ترین روش کنترل بیماری زنگ زرد در زراعت گندم نان، مدیریت تلفیقی با استفاده از ارقام مقاوم و نیمه مقاوم و استفاده از قارچ کش های مناسب است تا علاوه کاهش مصرف سموم شیمیایی، کاهش آلودگی های زیست محیطی و کاهش هزینه های تولید نیز عاید شود.