ارزیابی توده های گندم نان برای تحمل به تنش خشکی

به منظور بررسی تغییرات صفات زراعی تحت شرایط تنش خشکی و شناسایی ژرمپلاسم متحمل تعداد 484 نمونه ژنتیکی از کلکسیون گندم نان بانک ژن گیاهی ملی در مرزعه یزد در دو شرایط نرمال و تنش خشکی با کاشت ارقام شاهد متحمل (کویر، روشن و ماهوتی) مورد بررسی قرار گرفتند. تنش خشکی با قطع آبیاری اعمال گردید و و از بین توده های مورد بررسی، 71 نمونه ژنتیکی بقاء یافتند که ارزیابی صفات زراعی برای آنها و برای نمونه های ژنتیکی متناظر آنها در شرایط نرمال، مطابق با دستورالعمل بین المللی انجام شد. بررسی مقادیر آماره های توصیفی نشان داد که در شرایط نرمال، صفت وزن دانه پنج سنبله و در شرایط تنش خشکی، صفت تعداد پنجه بارور دارای بیشترین ضریب تغییرات بودند. بیشترین میزان کاهش میانگین صفات در شرایط تنش خشکی نسبت به شرایط نرمال به صفت وزن دانه پنج سنبله (8/23 درصد) و سپس به صفت تعداد پنجه بارور (1/21 درصد) اختصاص داشت. تقریبا در تمام صفات مورد ارزیابی، نمونه های ژنتیکی برتر از ارقام شاهد هم در شرایط نرمال و هم در شرایط تنش خشکی شناسایی گردید. صفت وزن دانه پنج سنبله در شرایط تنش خشکی با صفات تعداد گلچه درسنبلچه (663/0=r) ،(طول دوره پر شدن دانه (** 742/0=r) ،وزن صددانه (** 272/0=r) ،تعداد دانه درسنبله (* 238/0=-r) دارای همبستگی معنی دار بود. نمونه های ژنتیکی در (* 314/0=r) و روز تا سنبله دهی شرایط تنش خشکی و شرایط نرمال توسط دندورگرام تجزیه خوشه ای به چهار گروه تقسیم شدند و تمایز بین گروه ها با استفاده از توابع تشخیصی مورد تایید قرار گرفت. نمونه های ژنتیکی برتر شناسایی شده در این تحقیق در برنامه های اصلاحی تحمل گندم به تنش خشکی قابل استفاده می باشند.