بررسی انطباق معماری اتاق خارخانه قلعه مچی (دوره ی صفویه) با بادهای 120 روزه در شهر باستانی حوض دار سیستان

اقلیم گرم و خشک و طاقت فرسای محیط طبیعی منطقه ی سیستان، باعث شده است که مردم سیستان در طی ادوار مختلف تاریخی، تجربیات ارزشمندی در تطبیق با محیط ابداع نمایند؛ بنابراین اهمیت شناخت و استفاده از تجربیات تاریخی، مانند «خارخانه ی قلعه مچی» به عنوان یکی از آثار باستانی دوره ی صفویه در انطباق با محیط ضرورت می یابد. از این رو، هدف پژوهش بررسی انطباق معماری اتاق خارخانه ی قلعه مچی با میزان متوسط سرعت بادهای 120 روزه ی سیستان است. پرسش پژوهش حاضر این گونه مطرح می شود که، اتاق خارخانه ی قلعه مچی، ازنظر انطباق ساختمانی با جهت بادهای 120 روزه ی سیستان و سرعت میانگین 5/6 متر بر ثانیه چگونه عمل می کرده است؟ روش پژوهش، توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر مطالعات اسنادی، کتابخانه ای و بررسی های میدانی در سطح شهر باستانی حوض دار سیستان و قلعه مچی است. برای شبیه سازی باد از نرم افزارهای تحلیلی دینامیک سیالات محاسبات (CFD) استفاده شده است. به سبب پیچیدگی معماری، تولید حجم (توده) هندسی قلعه مچی در نرم افزار های Ansys و 3D Max انجام گردید. تولید استقلال شبکه ی با نرم افزار ANSYS Meshing اجرا شد. از داده های هواشناسی و نرم افزار WRPLOT View برای شناخت پارامترهای باد استفاده گردید. نتایج شبیه سازی CFD نشان می دهد که «سرعت باد» در بخش دریچه و فضای داخلی اتاق خارخانه، دامنه ی عددی بین 00+e93/4 تا 01-9/87e را دربر می گیرد و در هنگام مواجه با درب خروجی (درب اتاق در جبهه ی جنوب غربی) بیشترین دامنه ی عددی بین 00+2/96e تا 00+1/96e را می پیماید؛ هم چنین «جهت جریان باد»، به محض ورود به اتاق خارخانه به طور مستقیم و کمی مایل به سمت راست، به دیوار جنوبی برخورد می کند، جهت جریان باد در بخش ایوان شمالی حالت چرخشی پیدا می نماید که سبب گردش جریان هوا و تهویه ی مطبوع در اتاق خارخانه و ایوان شمالی می شود. خروجی های CFD و اطلاعات باستان شناسی، عملکرد و استفاده از بادهای 120 روزه ی سیستان طی ماه های گرم سال در اتاق خارخانه ی قلعه مچی را تایید می نمایند.