اثر سطوح مختلف اسید هیومیک و تراکم کاشت بر فعالیت آنتی اکسیدانی وخواص بیوشیمیایی گیاه دارویی (Trigonella foenum- graecum L.)

شنبلیله (Trigonella foenum- graecum L.) یکی از گیاهان دارویی مهم محسوب می‏شود و استفاده از نهاده‏ های آلی به عنوان یک عامل مهم برای دستیابی به حداکثر عملکرد این گیاه می‏باشد. به منظور بررسی اثر اسید هیومیک و تراکم کاشت بر فعالیت آنتی اکسیدانی و خصوصیات بیوشیمیایی (ترکیبات فنلی، فلاونوییدی، آنتوسیانین، قند و رنگیزه های فتوسنتزی) شنبلیله، آزمایشی در سال زراعی 1396 به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‏ه ای کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه بیرجند اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل سه سطح اسید هیومیک (0، 5 و 10 کیلوگرم در هکتار) و دو سطح تراکم کاشت (25 و 50 بوته در مترمربع) بودند. بعد از اعمال تیمارها و در مرحله گلدهی کامل و قبل از مرحله رسیدگی فیزیولوژیکی گیاه، نمونه هایی از برگهای گیاه شنبلیله تهیه و صفات بیوشیمایی آن اندازه گیری شدند. نتایج آزمایش نشان داد که اسیدهیومیک بر اکثر صفات بیوشیمیایی شنبلیله (فعالیت آنتی اکسیدانی، میزان فنل کل، فلاونویید کل و میزان کربوهیدرات) معنی دار شد، بطوریکه بیشترین فعالیت آنتی اکسیدانی (6/64 درصد) و میزان کربوهیدرات (73/6 میلی گرم برگرم) برگ گیاه از تیمار 10 کیلوگرم بر هکتار اسیدهیومیک و کمترین فعالیت آنتی اکسیدانی (0/50 درصد) و میزان کربوهیدرات (45/3 میلی گرم برگرم) از تیمار شاهد حاصل گردید. همچنین کاربرد اسید هیومیک سبب افزایش معنی دار رنگیزه های فتوسنتزی (کلروفیل کل، a، b و کارتنویید) شد، بطوریکه بیشترین میزان کلروفیل کل در تیمار 10 کیلوگرم بر هکتار اسید هیومیک (با 51/4 میلی گرم بر گرم) و کمترین میزان آن (18/3 میلی گرم بر گرم) از تیمار شاهد بدست آمد. با توجه به نتایج، بیشترین میزان فلاونویید با 43/6 میلی گرم بر گرم در تراکم 25 بوته در مترمربع و کمترین میزان فلاونویید با 46/5 میلی گرم بر گرم در تراکم کاشت 50 بوته در مترمربع مشاهده گردید. اثر متقابل اسید هیومیک و تراکم کاشت هم بر میزان فنول و فلاونویید گیاه معنی دار شد، بطوری که بیشترین میزان فنول (07/42 میلی گرم بر گرم) در تیمار 10 کیلوگرم بر هکتار اسید هیومیک با تراکم کاشت 25 بوته در مترمربع و کمترین میزان فنول (86/41 میلی گرم بر گرم) در تیمار شاهد با تراکم کاشت 25 بوته در مترمربع بدست آمد. بر اساس نتایج این آزمایش، استفاده از 10 کیلوگرم در هکتار اسید هیومیک و تراکم کاشت 25 بوته در مترمربع، نقش موثری در افزایش فعالیت آنتی اکسیدانی و صفات بیوشیمایی (میزان فنل کل، فلاونویید، آنتوسیانین، قند) شنبلیله داشت، هرچند تیمارهای آزمایش، نتوانست آنتوسیانین را تحت تاثیر خود قرار دهد.