مطالعه و بررسی مهاجرت پرندگان با استفاده از سنجش از دور و سامانه اطلاعات مکانی (مطالعه موردی مهاجرت پرندگان در تالاب بندعلیخان)

هدف از این پژوهش بررسی و ارزیابی ارتباط بین سطج پوشش گیاهی و پهنه آبی با تعداد پرندگان در تالاب بندعلیخان بین سال های 1390 تا 1394 می باشد. با توجه به اهمیت تالاب بندعلیخان به عنوان یک تالاب فصلی و دارای آب شیرین که در 35 کیلومتری جنوب شهرستان ورامین واقع شده است از آن بعنوان منطقه مطالعاتی استفاده شده است. در پژوهش جاری ابتدا پیش پردازش های لازم یعنی تصحیحات رادیومتریکی که خود شامل تصحیحات اتمسفری، خطای نوار شدن و... می باشند بر روی تصاویر لندست 7 و 8 انجام گرفت و سپس نقشه های شاخص گیاهی تفاضلی نرمالایز شده (NDVI) و شاخص آب تفاضلی نرمالایزشده (NDWI) با استفاده از تصاویر پیش پردازش شده تولید گردیدند. در ادامه با بررسی هیستوگرام شاخص های گیاهی و آب تولید شده برای هر سال، حدآستانه مناسب برای هر شاخص انتخاب گردید و با حدآستانه گذاری بر روی شاخص های گیاهی و آب تولید شده، به ترتیب نقشه های پوشش گیاهی و پهنه آبی برای سال بدست آمدند. در هر سال، نقشه های بدست آمده توسط داده های مرجع که در این پژوهش بصورت دستی و با بررسی تصاویر ماهواره ای همان سال انتخاب شده اند مورد ارزیابی قرار گرفتند که نتایج آن نشان می دهد که میانگین صحت کلی و ضریب کاپای استخراج سطح پوشش گیاهی و پهنه آبی در طی پنج سال به ترتیب برابر با 37/89 % و 89/81 % می باشند که نشان از استخراج موفق پارامترهای مذکور می باشد. با بدست آمدن پارامترهای موثر یعنی سطح پوشش گیاهی و آب، بین تعداد پرندگان و پارامترهای موثر رگرسیون خطی دو متغیره تشکیل گردید و ضرایب آن بوسیله روش کمترین مربعات برآورد بدست آمدند. نتایج بررسی ها و ارزیابی ها نشان می دهد که مدل و رگرسیون تشکیل یافته بین تعداد پرندگان و پارامترهای سطح پوشش گیاهی و پهنه آبی دارای ضریب تعیین 861/0 و ضریب تعیین تعدیل شده ی 582/0 می باشد و بیانگر برازش مناسب رگرسیون می باشد. در ادامه بوسیله ضرایب بدست آمده و رگرسیون تشکیل یافته تعداد پرندگان در سال 1394 با استفاده از سطح پوشش گیاهی و پهنه آبی همان سال برآورد گردیده و با مقدار واقعی تعداد پرندگان در سال 1394 مقایسه گردید که نتایج آن نشان داد جمعیت پرندگان با صحت 1/93% پیش بینی گردیده است. هم چنین نتایج نشان می دهند که تغییرات شرایط محیطی تالاب پاسخ مشخصی نسبت به تغییرات جمعیت پرندگان و مهاجرت پرندگان می دهد.تالاب بندعلیخان به عنوان یک تالاب فصلی آب شیرین برای حفاظت از پرندگان بومی و مهاجر مورد اهمیت می باشد. این تالاب در 35 کیلومتری جنوب شهرستان ورامین واقع شده است. پژوهش حاضر با هدف مطالعه و بررسی مهاجرت پرندگان با استفاده از سنجش از دور و سامانه های اطلاعات مکانی بر روی این تالاب انجام شده است. در این مطالعه با استفاده از تصاویر ماهواره سنجنده LANDSAT، پوشش های پهنه آبی و پوشش گیاهی تالاب به ترتیب با استفاده از شاخص NDWI و NDVI از سال 1390 تا 1394 استخراج گردید. نقشه ها، مساحت پهنه آبی و پوشش گیاهی با استفاده از نرم افزار ENVI 5.3 بدست آمد. تغییرات مساحت پهنه آبی و پوشش گیاهی با جمعیت پرندگان مورد بررسی قرار گرفت و مشخص شد که از سال 1390 تا 1393 مساحت پهنه آبی و پوشش گیاهی منطقه مورد مطالعه روند کاهشی داشته است. جمعیت پرندگان نیز با توجه به خشکسالی و کمبود منابع کاهش یافته است. در سال 1394 با افزایش مساحت پهنه آبی و پوشش گیاهی تعداد جمعیت پرندگان نیز رو به افزایش گذاشته است. ارتباط و همبستگی میان مساحت پهنه آبی و پوشش گیاهی تالاب با جمعیت پرندگان با استفاده از مدل رگرسیون در نرم افزار SPSS 23 مورد بررسی قرار گرفت. مشخص شد همبستگی میان پهنه آبی و پرندگان برابر 0/873 و همبستگی میان پوشش گیاهی و پرندگان برابر با 0/660 می باشد و مشخص شد 76/2 درصد از جمعیت پرندگان آبزی و کنار آبزی به پهنه آبی تالاب وابسته می باشند. حدود 43/6 درصد از جمعیت پرندگان آبزی و کنار آبزی به پوشش گیاهی تالاب وابسته می باشند. نتایج نشان داد که تغییرات شرایط محیطی تالاب پاسخ مشخص نسبت به تغییرات جمعیت پرندگان و مهاجرت می دهد.