واکاوی دلالتهای تربیتی «قناعت» در مثنوی معنوی

هدف این پژوهش، واکاوی مفهوم و کارکردهای «قناعت» در مثنوی معنوی و استنتاج دلالتهای آن برای تربیت اخلاقی بوده است. این تحقیق با رویکرد کیفی و با بهره ‏گیری از الگوی بازسازی شده ی استنتاجی فرانکنا، انجام شده است. در بخش نخست تحقیق، پس از مروری اجمالی بر جایگاه و اهمیت کتاب مثنوی معنوی، مفاهیم اخلاق و قناعت، برخی از ویژگی های مبنایی قناعت در قالب گزاره ‏های واقع ‏نگر و اصول تربیتی بازشناسی شده‏ و در ذیل هر اصل، ابتدا سند قرآنی یا روایی هر مبنا بیان شده و پس از آن، نکته اصلی ناظر به هر مبنا، از مثنوی معنوی، تبیین شده است. گزاره ‏های بازشناسی شده در این پژوهش عبارتند از: قناعت به مثابه ی راهی برای نیل به حیات طیبه، عاملی بر حفظ اقتدار و عزت نفس، گنج استغنابخش و بی نیازی، عامل ممیزه با بخل، عامل آرامش روح در تقابل با حرص، زمینه ساز شادی و محور هم بستگی مفاهیم توکل، رزق و رضایت درونی. در دنیای امروز که مصرف‏ گرایی و دلبستگی به تعلقات دنیوی از جانب نظام سرمایه ‏داری به صورتی هدفمند به جوامع مختلف القاء می‏گردد، لازم است تا نظام تعلیم و تربیت کشور ما با اتکا به آموزه‏ های دینی و اندیشه‏ های اثرگذار افرادی مانند مولانا، «قناعت» را به مثابه هدفی تربیتی در دستور کار قرار داده و نسلی «قانع و خودبسنده» تربیت نماید.