ارایه مدل مفهومی از مولفه های فضای زیرسطحی به عنوان محرک توسعه شهر با استفاده از نظریه داده بنیاد

شهرها در گذر زمان با مشکلات طبیعی و مصنوع عدیده ای همچون کمبود فضاهای سبز و باز، تراکم بالا و کمبود فضاهای تفریحی مواجه می شوند که در برخی موارد استفاده منطقی و بهینه از فضاهای زیرسطحی می تواند راهگشا باشد. هدف از انجام پژوهش حاضر ارایه مدل مفهومی از مولفه های سازنده فضای زیرسطحی به عنوان محرک توسعه بود.

این پژوهش کیفی با رویکرد نظریه داده بنیاد در سال 1398 انجام شد. جهت تحلیل مطالعات اسنادی از روش فراترکیب و تحلیل محتوا و جمع آوری اطلاعات مطالعه اسنادی و مصاحبه عمیق و باز استفاده شد. 35 نفر از افراد متخصص و صاحبنظر و اساتید دانشگاه در رشته شهرسازی با روش نمونه گیری هدفمند و تکنیک گلوله برفی به عنوان نمونه تحقیق انتخاب شدند. جهت تحلیل داده های کیفی و کدگذاری از نرم افزار Nvivo استفاده شد.

پس از مطالعه اسناد و مصاحبه با متخصصین و تحلیل کیفی داده ها با توجه به تعداد ارجاعات (237 ارجاع)، 29 کد اولیه سازنده فضای زیرسطحی به عنوان محرک توسعه شهری استخراج گردید. این کدهای اولیه در 5 کد محوری ادراکی، بصری، ریخت شناسی، خدماتی و عملکردی و 3 مولفه فعالیت، کالبد و تصورات به عنوان مولفه های اصلی سازنده فضای زیرسطحی به عنوان محرک توسعه شهری طبقه بندی شدند.

مولفه فعالیت در فضای زیرسطحی و تصورات شهروندان از این فضاها منجر به انتظار خدماتی همچون امنیت و ایمنی می شود. مولفه تصور و ادراکات شهروند منجر به شناسایی آیتم هایی نظیر تناسب، مقیاس انسانی، آسایش و غیره در فضاهای زیرسطحی شهری می گردد. برهم کنش فعالیت و کالبد شامل دو فاکتور مهم کاربری و حمل و نقل است و مواردی همچون اختلاط کاربری ها و سلسله مراتب دسترسی منجر به ارتقای عملکرد فضای زیرسطحی به عنوان محرک توسعه شهری است.