ارزیابی پایداری نظام های تولید سیر، پیاز و گندم سیستان با تحلیل تلفیقی امرژی و اقتصادی

سیستان یکی از مناطق مهم تولید کننده گندم کشور است، با این حال در طول سال های گذشته در بسیاری از مناطق تولید گندم با سبزیجاتی نظیر پیاز و سیر جایگزین شده است.

 برای تحلیل دلایل این تغییر، بهره وری و پایداری تولید نظام های گندم، پیاز و سیر با استفاده از تکنیک های امرژی و اقتصادی در سال های 1397 و 1398 ارزیابی شد. به منظور یکسانی شرایط، اطلاعات مورد نیاز برای این مطالعه از دو روستای کریم کشته و صفرزایی زابل جمع آوری شدند.

کل امرژی حمایت کننده نظام های تولید گندم، پیاز و سیر به ترتیب 1016×45/2، 1016×12/3 و 1016×73/4 ام ژول خورشیدی در هکتار بود. منابع غیر رایگان به ترتیب 9/55، 4/53 و 4/65 درصد از کل امرژی ورودی نظام های تولید گندم، پیاز و سیر را به خود اختصاص دادند. سهم زیاد نهاده های غیر رایگان که معمولا از خارج نظام وارد می شود نشان می دهد که هر سه نظام مورد مطالعه، نظام هایی باز می باشند که به شدت تحت تاثیر ورودی های خریداری شده قرار می گیرند. ترکیب نهاده های امرژی برای سه نظام تا حد زیادی با هم تفاوت داشت. نسبت عملکرد امرژی برای نظام های تولید گندم، پیاز و سیر به ترتیب 27/1، 15/1 و 90/1 بود. این مقادیر پایین نشان داد که در بسیاری از فرآیندهای این نظام ها از نهاده های محلی رایگان بهره برداری می شود. نسبت بار زیست محیطی تولید سیر نسبت به گندم و پیاز بالا تر بود، بنابراین شاخص پایداری محیطی آن بالاتر از گندم و پیاز بود. تحلیل های اقتصادی نشان داد، نسبت سود به هزینه و سود خالص در سیر نسبت به پیاز و گندم بالاتر بود.

به عنوان یک نتیجه کلی، این تحلیل ها نشان داد که عملکرد محیط زیستی بهتر یک نظام تولیدی با عملکرد اقتصادی بدتر آن همراه است.