بررسی جزایر حرارتی تبریز با رویکرد زیست پذیری شهری

یکی از مهم ترین جنبه های رشد سریع و بدون برنامه ریزی شهری، کاهش سطح پوشش گیاهی است که اغلب با سطوح غیرمجاز مانند ساختمان ها و سایر سطوح نفوذ ناپذیر جایگزین می شود. کلانشهر تبریز، یکی از مناطق شهری مهم است که با رشد سریع در شمال غرب ایران واقع شده است. در این مطالعه، تغییرات زمانی- مکانی دمای سطح زمین (LST) با استفاده از داده های ماهواره LANDSAT7 سنجنده ETM+برای یک دوره 15 ساله (2013-1999) با هدف زیست پذیری شهر تبریز و دسته بندی جزایرحرارتی شهری مطالعه شد. برای محاسبه UHI از رویکرد تکاملی فرکتال ویژه (FNEA) و همچنین برای وضعیت زیست محیطی شهری از روش قیاسی وضع بحرانی زیست محیطی (ECI) براساس LST و NDVI استفاده شد. نتایج نشان داد متوسط LST در کلان شهر تبریز بین 30 تا 43 درجه سلسیوس است و از سال 2010 به بعد بر مقدار انحراف معیار دمای سطح زمین افزوده شد؛ به طوری که مقدار بیش از 4 درجه سلسیوس نیز برای LST مشاهده شد. تحلیل منطقه ای دما و پارامترهای موثر آن در کلان شهر تبریز نشان از همبستگی معنی داری بین LST با NDVI (منفی) و مناطق ساخته شده شهری (مثبت) وجود دارد. مهم ترین جزایر حرارتی شهری تبریز که با استفاده از روش FNEA آشکار شدند در فرودگاه تبریز، مناطق مسکونی پر تراکم همچون ملازینال، مناطق صنعتی جنوب غربی و پایانه های شهری تبریز دیده می شوند. شاخص ECI نشان داد سال های 2002، 2003 و 2009 بیش ترین مناطق طاقت فرسا را دارند؛ مقادیر SUHI و ECI در کلان شهر تبریز دارای تطابق مکانی هستند؛ لذا فضاهای سبز می توانند به بهبود پایداری محیطی کلان شهر تبریز برای زیست پذیری شهری کمک شایان توجهی کنند.