بازنمایی عکس در تصویرگری های ابوتراب غفاری در روزنامه شرف با رویکرد بیش متنی

ورود عکاسی به ایران به عنوان حلقه ای از زنجیر مدرنیته، باعث تحولات اساسی در نحوه بازنمایی هنری گردید. از طرف دیگر، ورود صنعت چاپ، تصویرگری ایرانی را به مرحله ای جدید رساند و امکان دسترسی عموم مردم به متون تصویری و نوشتاری را فراهم کرد. برخی نشریات دولتی نیز در این دوره منتشر شدند که در میان آنان روزنامه شرف جایگاهی ویژه دارد. در این نشریه میرزا ابوتراب خان غفاری که علاوه برنقاشی رنگ و روغن و آب رنگ، در تصویرگری کتاب های علمی و داستانی نیز زبده بود، حدود یکصد و پنجاه تصویر به روش چاپ سنگی (لیتوگرافی) با موضوعاتی چون مناظر ایرانی و فرنگی و تصاویر رجال ایرانی و اروپایی به وجود آورد که بیشتر آنان برگرفته از عکس های آن دوره هستند. این مقاله قصد داردتا نحوه بازنمایی عکاسی را در تصویرگری های ابوتراب خان در روزنامه شرف مطالعه کند. پرسش این است که عکاسی نوظهور در ایران چگونه بر تصویرگری های ابوتراب تاثیر گذاشته است. برای این منظور، از میان نمونه های متعدد، عکس هایی با زاویه دید مشابه انتخاب شده و میزان برگرفتگی، وجوه افتراق و اشتراک عکس و تصویر مورد بررسی قرار گرفته است. روش تحقیق این پژوهش توصیفی-تطبیقی با روش بیش متنیت ژنتی است. نگاهی به طرح های ابوتراب در روزنامه شرف مشخص می کند که هنرمند با اقتباس و برگرفتگی ازعکس و دخل و تصرف های هوشمندانه و توجه به میراث تصویرگری گذشتگان، به یک بیان بصری تازه دست یافته است. در دوره قاجار به سبب ضعف تکنیکی عکاسی، تصویرگری، دربازنمایی جزییات بسیار قوی تر از عکاسی عمل می کرد که این نکته با توجه به ویژگی شناخته شده عکاسی به عنوان «نمایشگر واقعیت» قابل توجه است. از طرف دیگر، ترکیب بندی در نقاشی ها قوی تر و آگاهانه ترند و ابوتراب در برگرفتگی طرح های خود از عکاسی، با وجود محدودیت های تکنیکی چاپ سنگی، بسیار خلاقانه عمل کرده است.