ارکان بداهه در موسیقی سنتی ایران

بداهه شکلی از عالی ترین، با اهمیت ترین و شاخص ترین وجوه اجرا در موسیقی ایران است که علی رغم اهمیت و تاثیرگذاری چشمگیرش، تحقیقات بسیار اندک و محدودی را به خود معطوف داشته است. پژوهش های پیشین غالبا به معرفی و یا روایت جنبه های تاریخی بداهه اختصاص دارد که در آن ها پرداختن به جنبه های معرفت شناختی بداهه و نهایتا تشخیص مولفه های شکل دهنده بداهه، مغفول واقع شده است. این تحقیق به روش تحلیلی-توصیفی، بر مبنای تحلیل محتوای تحقیقات پیشین به گونه ای کیفی و با اتکا به تجارب شخصی صورت گرفته است، به گونه ای که ابتدا از طریق احصاء آرای صاحب نظران بداهه و تشخیص مستدل واژگان کلیدی متواتر در میان آن ها و البته بر اساس منابع عرفانی، فلسفی، قوم موسیقی شناسی و علمی، هشت شاخصه معرفی، تبیین و تدوین گردیده و سپس در راستای بسط و گسترش این مولفه ها در انطباق با موسیقی ایرانی، دو شاخصه دیگر «معرفت» و «مخیله» نیز اضافه شده است که نهایتا مقاله حاضر منتج به استخراج و اثبات ارکان ده گانه شکل دهنده بداهه با عناوین ذیل شده است: نیت، مهارت، جلوت، بدعت، حالت، سنت، معرفت، حافظه، مخیله و در زمانی. جمع و حدوث یک جای این مولفه ها بداهه را برای بداهه پرداز میسور و جاری می سازد. آموزش، تعلیم و اشاعه بداهه، از طریق تقویت و تکیه بر مولفه های مذکور امکان پذیر خواهد بود.