رابطه وجوب وجود و کامل مطلق در خداشناسی علامه حلی

خوانش مفهوم خدا نزد علامه حلی براساس دو مفهوم «وجوب وجود» و «کمال» است و این دو مفهوم مبنا برای تبیین معناشناسی صفات قرار می گیرد. مفهوم «وجوب وجود» مفهومی فلسفی است که از فلسفه مشاء وارد بحث کلامی متکلمان مدرسه «حله» شده است و مفهوم «کمال» بااینکه پیش فرض بحث از صفات و حتی اثبات وجود خداست؛ اما در کلام اسلامی کمتر به آن پرداخته شده است. نسبت این دو مفهوم در خداشناسی و تبیین صفات خدا نزد علامه حلی مساله نوشتار حاضر است و پرسش این است: نسبت «وجوب وجود» با «کامل مطلق» چیست؟ آیا این دو مفهوم قابل تحویل به یکدیگر هستند یا به صورت دو مفهوم مستقل مبنای صفات قرار می گیرند؟ مفهوم کمال برای علامه حلی، با تمام و فوق تمام بودن بیان شده است و در تحلیل معناشناسی صفات اعم از صفات ایجابی و سلبی مفهوم «کمال» پیش زمینه و پیش فرض است؛ اما مفهوم «وجوب وجود» مبنا در تحلیل معناشناسی بعضی از صفات سلبی و ایجابی است. براین اساس در این نوشتار با تبیین معناشناسی مفهوم کمال و وجوب وجود، و بررسی معنایی صفات براساس آن دو مفهوم، از جهاتی به رابطه تساوق میان دو مفهوم وجوب وجود و کمال می رسیم؛ به این معنا که باسلب کمال، وجوب وجود بی معنا و با سلب وجوب وجود، کمال نسبی خواهد شد. ازآنجاکه این مسئله بحث نظری و مفهومی است، روش آن نیز توصیفی و تحلیلی است؛ با تحلیل مفهومی صفات قرآنی و تبیین فلسفی آنها مبتنی بر «کمال»، فایده عملی نیز بدست می آید.