جستجوی «خود»و«دیگری» در اثر حاجی بابای اصفهانی

«خود» و «دیگری» از جمله تعابیر خصم ساز است که  در ازمنظر مطالعات سیاسی و بین فرهنگی، به فاصله گذاری بین اجتماعات و هویت های مختلف منجر می گردد. این مفهوم در نظریه ی گفتمانی لاکلا و موف، با تعاریف خاص، به عنوان موتورهای پیش برنده ی یک گفتمان تعبیرشده اند و وجه گریزناپذیری از کارکرد مقاومت و خصم سازی را نشان می دهند. جستجوی این دو مفهوم، در رمان حاجی بابای اصفهانی نوشته ی جیمز موریه، موضوع محوری این مقاله است، به ویژه آنکه با توجه به نگاه مستشرقی نویسنده (موریه)به جامعه ی ایرانی(نگاه از بیرون) زمینه های قابل توجهی را در قضاوت و انگاره سازی یک بیگانه، نسبت به فرهنگ و مناسبات ایران را نشان می دهد.  دراینجا پس از ارایه ی تعاریف و تعابیر مختلف «خود»و«دیگری»، جایگاه و اهمیت کتاب حاجی بابای اصفهانی به عنوان مدخلی برای مطالعه ی خلقیات و اخلاق سیاسی-اجتماعی ایرانیان مورد اشاره قرارگرفته است. بعد از طرح این دو مبحث، اضلاع و نسبت های مختلف خود و دیگری از کتاب مذکور استخراج و باتوجه به رهیافت گفتمانی، برخی اغراض و نسبت سازی های این داستان تمثیلی-تخیلی، با کردار و خلقیات ایرانیان عصرقاجار،ارزیابی شده است؛ . نتایجی این بررسی،که حکایت از تشدید  عمق شکاف بین خود و برخی خود دگرهای  مطرح در داستان دارد  که ضرورت عبور از انگاره های فاصله ساز تعمیق مناسبات خصمانه در قالب اثر مذکوردارد و بازنمایی این تضادها، ضمن حکایت از فاصله انداختن در فهم مشترک بین فرهنگی، ضرورت عبور از انگاره های کتاب و دقت بیشتر در بازخوانی این اثر آن را مورد تاکید قرار داده است می دهد.