نگاهی بر دسترسی به اطلاعات از دید ذی نفعان مدیریت سوانح طبیعی در ایران

دسترسی به اطلاعات، یکی از ارکان جریان هموار و ثمربخش اطلاعات و ایجادکننده زمینه های استفاده و مدیریت بهینه و موثر اطلاعات است. ضرورت شناخت نحوه دسترسی به اطلاعات و راه های بهبود آن به ویژه در حوزه مدیریت سوانح طبیعی که مبتنی بر تصمیمات خرد و کلان برای کاهش خطرپذیری و افزایش تاب آوری جامعه است، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. پژوهش حاضر بر آن است تا ضمن شناسایی ویژگی های اطلاعات نزد ذی نفعان مدیریت سوانح طبیعی در ایران، به بررسی چالش های موجود در این زمینه بپردازد.

رویکرد پژوهش حاضر کیفی است. گردآوری داده ها از طریق مصاحبه، شرکت در سمینارهای تخصصی، بازدیدهای میدانی و مطالعه اسناد انجام شده است. ذی نفعان شامل سازمان های مردم نهاد (سمن ها)، نهادهای عمومی، نهادهای دولتی، مراکز پژوهشی و متخصصان علم اطلاعات است و برای تحلیل داده ها  ازچارچوب تحلیل مضمون فردی و میور-کاکرین  (2006) استفاده شده است.

تحلیل کیفی مضامین علاوه بر مشخص کردن ویژگی های اطلاعات این حوزه، سه مقوله اصلی شامل انواع و نحوه دسترسی به اطلاعات (متمرکز، غیرمتمرکز، مطلوب)، عوامل موثر بر دسترسی (اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، سازمانی، حقوقی، فرهنگی، رفتاری، زمانی، و فنی) و اثرات اطلاعات بر محیط (رفتاری و عملی، هیجانی، امنیتی، و اجتماعی) را بازنمون می کند.

علی رغم دسترسی به حجم زیاد اطلاعات، کیفیت اطلاعات در دسترس و میزان استفاده موثر از اطلاعات موجود همچنان با چالش های جدی رو به روست. مشارکت تمامی ذی نفعان در حلقه های تصمیم گیری کلان  برای تعریف و تبیین راهبردهای محلی و ملی، به همراه بهره مندی از تخصص و تجربه متخصصان علم اطلاعات می تواند به شناخت عمیق نیازهای اطلاعاتی ذی نفعان مدیریت سوانح طبیعی بیانجامد. این امر می تواند زمینه ساز تغییرات مثبت و تسهیل جریان اطلاعات با استفاده از طراحی خدمات و محتوای متناسب با نیازهای ذی نفعان، و ایجاد برقراری ارتباط موثر بین آنها در جهت هم افزایی تجربه ها و اطلاعات موجود و آتی شود.