حقوق شهروندی زنان در ایران عهد قاجار

مقاله حاضر درصدد است تا تصویر کلیت گرایانه از موقعیت اجتماعی زنان عهد قاجار را در یک خط سیر تاریخی قرار دهد و به این مساله بپردازد که حقوق شهروندی زنان در عصر قاجار تا چه اندازه، تحت چه اشکال و با تبعیت از کدام منطق تحول تاریخی رنگ واقعیت به خود گرفته است؟ بر این اساس، از نظریه سه مرحله ای تحول تاریخی حقوق شهروندی مارشال برای هدف توصیف حقوق زنان بهره می گیرد. روش بررسی موضوع مطالعه موردی تاریخی است که در آن از روش اسنادی برای گردآوری اطلاعات و روش تطبیق الگو برای تحلیل اطلاعات استفاده می کند. نتایج حاکی از آن است که تحول حقوقی زنان در دوره قاجار عمدتا در برخی شاخص های حقوق مدنی رخ داده است. هیچ کدام از دو شاخص حقوق سیاسی تحقق نیافت و حقوق اجتماعی تنها در شاخص آموزش شاهد تغییر ملموس بود. بدین ترتیب، زنان دوره قاجار تنها توانستند با کسب دستاوردهایی در زمینه آزادی های فردی تا مرحله نخست توالی تاریخی حقوق شهروندی پیش بروند و با ناکامی کامل در عرصه سیاسی به موفقیت های نخستین در حقوق اجتماعی دست یابند.