تاثیر جاده جنگلی بر سنجه های تنوع زیستی درختی و درختچه ای در جنگل های ایران و تورانی (مطالعه موردی: جنگل های شهرستان پاسارگاد)

 با توجه به اهمیت جاده های جنگلی و اثرهای مثبت و منفی آن ها بر اکوسیستم جنگل، در این پژوهش به بررسی اثرهای جاده جنگلی بر سنجه های تنوع گونه ای مرتبط با درختان و درختچه ها در جنگل های شهرستان پاسارگاد، پرداخته شد.

 پس از بررسی های میدانی، تعداد 30 پلات 400 مترمربعی (20متر×20متر) در امتداد جاده جنگلی درجه سه با فاصله طولی 100 متر در فاصله های 20 - 0 متری، 60 - 40 متری و 100 - 80 متری عمود بر دو طرف جاده پیاده گردید و گونه های درختی و درختچه ای موجود در آن ها برداشت شد. سپس با استفاده از نرم افزارهای مربوطه، سنجه های تنوع، غنا و یکنواختی گونه ای محاسبه گردید و میانگین هر سنجه در فاصله های مشابه اندازه گیری شد. اثر فاصله از جاده روی سنجه های تنوع، غنا و یکنواختی با استفاده از آنالیز واریانس یک طرفه در قالب رویه One Way ANOVA تعیین گردید و از آزمون دانکن نیز به منظور مقایسه چندگانه میانگین استفاده شد.

نتایج آماربرداری از درختان در منطقه مورد مطالعه نشان داد که گونه تنگرس بیشترین و گونه ارملک (ریش بز) کمترین مقدار فراوانی را در پلات ها دارند. با توجه به نتایج به دست آمده، میانگین مقادیر سنجه های تنوع، غنا و یکنواختی در فاصله های مختلف از جاده اختلاف معنی داری را نشان ندادند. همچنین نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین مقادیر سنجه های تنوع گونه ای بیان شده در فاصله های مختلف از جاده، اختلاف معنی داری در سطح اطمینان 95 درصد وجود ندارد.

 رقابت نوری یکی از عامل های تاثیرگذار بر استقرار درختان و درختچه ها می باشد. در منطقه مورد مطالعه به دلیل فاصله های زیاد درختان از یکدیگر، رقابت نوری وجود ندارد و بنابراین وجود جاده در این شرایط نمی تواند تاثیری بر رقابت نوری درختان داشته باشد. از طرفی نتایج نشان می دهد با افزایش فاصله از جاده، تراکم پایه های درختی و درختچه ای و همچنین سنجه های تنوع گونه ای اختلاف معنی داری را نشان نمی دهند. جاده های جنگلی درجه سه به دلیل نوع کاربرد و محدود بودن زیرسازی و روسازی و اکتفا به عملیات خاکبرداری و خاکریزی در آن ها، در فصل های محدودی از سال قابل استفاده هستند و اثرهای منفی عامل های بیرونی نظیر حضور انسان محدود می شود. بنابراین افزایش فاصله از جاده جنگلی درجه سه در منطقه مورد مطالعه، تاثیری بر غنا، تنوع و یکنواختی گونه های درختی و درختچه ای ندارد.