بررسی پایداری عملکرد دانه گندم دوروم در مناطق گرم ایران تحت شرایط نرمال و تنش خشکی

با توجه به محدودیت آب کشاورزی در اغلب مناطق ایران بویژه مناطق گرم کشور، شناسایی و معرفی ژنوتیپ هایی که در هر دو شرایط نرمال و تنش خشکی پتانسیل عملکرد  و پایداری عملکرد بالایی داشته باشند، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. به منظور بررسی اثر متقابل ژنوتیپ در محیط بر روی عملکرد دانه گندم دوروم در دو شرایط نرمال و تنش خشکی و دستیابی به ژنوتیپ هایی با عملکرد پایدار در هر دو شرایط، تعداد 19 لاین و رقم گندم دوروم به همراه یک رقم گندم نان (مهرگان) بعنوان شاهد در دو ایستگاه تحقیقاتی اهواز و داراب با اعمال تنش خشکی و در دو ایستگاه تحقیقاتی دزفول و خرم آباد بدون اعمال تنش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و به مدت دو سال  زراعی (98-1397 و 97-1396)  کشت گردید. پس از برداشت، تجزیه واریانس مرکب و تجزیه پایداری به روش غیر پارامتری رتبه و انحراف معیار رتبه  و روش چند متغیره امی بر روی داده های عملکرد دانه انجام شد. نتایج نشان داد که ژنوتیپ های شماره D-96-4 و  D-96-6 با خرم آباد، D-96-5،D-96-9 و D-96-18 با اهواز و ژنوتیپ شماره D-96-16 در کنار گندم نان مهرگان (D-96-3) با داراب و دزفول سازگاری خصوص خوبی دارند. براساس میانگین عملکرد دانه و آماره پایداری ASV  در مدل AMMI1، ژنوتیپ های شماره D-96-11، D-96-17،  D-96-18 و D-96-20 و براساس رتبه و انحراف معیار رتبه، ژنوتیپ های D-96-13 و  D-96-18 بعنوان ژنوتیپ هایی با عملکرد و پایداری عملکرد بالا انتخاب شدند. در نهایت ژنوتیپ شماره D-96-18 که براساس هر دو روش از عملکرد و پایداری عملکرد بیشتری برخوردار بودند، بعنوان ژنوتیپ  برتر برای کشت در هردو شرایط آبیاری نرمال و تنش خشکی آخر سال انتخاب شد.