اثر هم افزایی تنش خشکی و تیمار اسیدآمینه گلایسین بر واکنش های ساختاری و آنتی اکسیدانی گیاه بادرشبو (Dracocephalum moldavica)

خشکی یکی از مهمترین تنش های غیر زیستی و عامل محدود کننده تولید موفقیت آمیز محصولات گیاهی در سراسر جهان محسوب شده و اثرات نامطلوبی بر رشد و نمو گیاه و سایر فرآیندهای متابولیکی دارد. گیاه بادرشبو با نام علمی Dracocephalum moldavica گیاهی علفی، یکساله می باشد اسید آمینه گلایسین کوچک ترین و با ساده ترین ساختار در سلول ها و از ترکیبات نیتروژنه محلول، قطبی، آب دوست می باشد که در شرایط تنش در گیاه تجمع می یابد. تحقیق حاضر به منظور بررسی اثر محلول پاشی اسید آمینه گلایسین بر پارامترهای ساختاری و آنتی اکسیدانی در افزایش تحمل بادرشبو به تنش خشکی صورت گرفت.

این پژوهش به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی، با سه تکرار در بهار سال 1398 در استان یزد انجام گردید. فاکتورهای آزمایش شامل الف: تنش خشکی در 3 سطح (100، 70 و 30 درصد ظرفیت زراعی) و ب: محلول پاشی گلایسین در 3 سطح (0، 5/2 و 5 در هزار) بودند. در این پژوهش پارامترهایی مانند طول ساقه، طول ریشه، نسبت طول ریشه به ساقه، وزن خشک ریشه و ساقه و همچنین میزان نشت الکترولیت، کاروتنوییدها، آنتوسیانین و فلاونویید اندازه گیری و محاسبه گردید.

نتایج حاکی از آن بود اعمال تنش خشکی در سطح 70 و 30 درصد ظرفیت زراعی به ترتیب کاهش 63/23 درصدی طول ساقه و افزایش 66/46 درصدی و 33/53 درصدی طول ریشه به ساقه را نسبت به شاهد باعث گردید. اسیدآمینه گلایسین افزایش طول ساقه و کاهش نسبت طول ریشه به ساقه را سبب شد. بیشترین میزان طول ساقه (44/25 سانتی متر) را تیمار محلول پاشی گلایسین با غلظت 5 در هزار و بیشترین میزان نسبت طول ریشه به ساقه (30/0) را محلول پاشی با آب مقطر داشت. در نتیجه بر همکنش تیمار تنش خشکی و گلایسین، بیشترین مقدار طول ریشه (50/5 سانتی متر) در تیمار 30 درصد ظرفیت زراعی و تیمار محلول پاشی با آب مقطر بدست آمد. بیشترین میزان وزن خشک ساقه (16/0 گرم در بوته) را تیمار های 100 درصد ظرفیت زراعی و محلول پاشی گلایسین با غلظت 5/2 در هزار و بیشترین مقدار وزن خشک ریشه (02/0 گرم در بوته) را تیمار های 100 درصد ظرفیت زراعی و محلول پاشی گلایسین با غلظت 5 در هزار دارا بودند. بر اساس مقایسات میانگین بر همکنش دوگانه، بیشترین میزان نشت الکترولیت (92/92 درصد) را تیمار های 30 درصد ظرفیت زراعی و محلول پاشی گلایسین با غلظت 5 در هزار نشان داد. بیشترین میزان کاروتنویید (56/11 میلی گرم در گرم وزن تر) در تیمار های 100 درصد ظرفیت زراعی و محلول پاشی با آب مقطر و بیشترین میزان آنتوسیانین (21/0 جذب در گرم وزن تر) را بر همکنش تیمار های 30 درصد ظرفیت زراعی و محلول پاشی گلایسین با غلظت 5/2 در هزار داشت که دارای اختلاف معنی داری با غلظت 5 در هزار نبود و در نهایت بیشترین میزان فلاونویید (16/2 جذب در گرم وزن تر) در بر همکنش تیمار های 30 درصد ظرفیت زراعی و محلول پاشی گلایسین با غلظت 5/2 در هزار نیز بدست آمد.

تنش خشکی واکنش های ساختاری نظیر کاهش طول ساقه و افزایش نسبت طول ریشه به ساقه و محلول پاشی گلایسین افزایش طول ساقه و همین طور کاهش نسبت طول ریشه به ساقه و بر همکنش تنش خشکی و محلول پاشی گلایسین افزایش وزن خشک ساقه و ریشه را در بر داشت. بر همکنش تیمارهای تنش خشکی و محلول پاشی گلایسین همچنین موجب افزایش میزان نشت الکترولیت، میزان آنتوسیانین و فلاونوییدها گردید. کاربرد اسید آمینه گلایسین با غلظت 5/2 در هزار با بیشترین تاثیر در افزایش پارامترهای وابسته به واکنش های ساختاری نظیر افزایش وزن خشک ساقه، نسبت طول ریشه به ساقه و همچنین افزایش پارامترهای آنتی اکسیدانی نظیر میزان آنتوسیانین و فلاونویید توانست نقش موثری در افزایش تحمل گیاه بادرشبو به تنش خشکی ایفا کند.