تاثیر آتش سوزی بر پوشش گیاهی و برخی از ویژگی های خاک در مراتع استان لرستان (مطالعه موردی: شمال شرق شهرستان دلفان- دامنه های کوه گرین)

آتش سوزی یکی از ابزارهای مدیریتی در اصلاح ترکیب پوشش گیاهی علفزارها و مراتع اکوسیستم های مختلف است. هدف این تحقیق بررسی تغییرات پوشش سطحی و خصوصیات خاک در مراتع کوهستانی شهرستان دلفان تحت تاثیر آتش سوزی بود. آتش سوزی در خرداد سال 1385 صورت گرفت و ویژگی های پوشش گیاهی بعد از آتش سوزی به مدت 4 سال (از سال 1386 تا سال 1389) و هرسال در اوایل تیرماه پایش و اندازه گیری شد. در نزدیک محل آتش سوزی، منطقه شاهد (بدون آتش سوزی) تعیین گردید. نمونه برداری پوشش گیاهی به روش تصادفی- سیستماتیک، اندازه پلات به روش سطح حداقل (دو متر مربع) و تعداد پلات به روش آماری (25 پلات برای هر سایت) تعیین شد. در مجموع داده های مربوط به 8 سایت (4 سایت آتش سوزی و 4 سایت شاهد) مورد بررسی قرار گرفت. در هر سایت 4 ترانسکت 50 متری مستقر گردید و سپس در امتداد هر ترانسکت 5 پلات مستقر شد. نمونه های خاک از ابتدا، وسط و انتهای هر ترانسکت از عمق 30-0 سانتی متر برداشت شد (در مجموع 96 نمونه). برای مقایسه میانگین عوامل مورد بررسی در دو منطقه شاهد و آتش سوزی، از آزمون تی مستقل و برای مقایسه سال های مختلف، از تجزیه واریانس یک طرفه و آزمون دانکن استفاده شد. نتایج نشان داد، در پایان سال چهارم، مقدار تولید علوفه در منطقه آتش سوزی به 334 کیلوگرم علوفه خشک در هکتار افزایش یافت که دارای اختلاف معنی داری در سطح احتمال 99 درصد با منطقه شاهد می باشد (01/0P <). همچنین درصد پوشش و تراکم گراس های چند ساله و فورب ها در منطقه دچار آتش سوزی نسبت به منطقه شاهد افزایش یافت و دارای اختلاف معنی داری می باشند (01/0P <). درصد پوشش بوته ای ها از 16 درصد در منطقه شاهد به 11 درصد در منطقه آتش سوزی کاهش یافت (01/0P <) و پوشش خاک لخت در منطقه آتش سوزی به 10 درصد کاهش یافت که دارای اختلاف معنی داری در سطح احتمال 99 درصد با منطقه شاهد می باشد (01/0P <). آتش سوزی باعث افزایش ماده آلی، هدایت الکتریکی، نیتروژن، پتاسیم، فسفر و درشت شدن بافت خاک گردید (01/0P <). بر اساس نتایج این تحقیق، آتش سوزی در دراز مدت با کاهش گیاهان بوته ای و افزایش گندمیان چندساله و فورب ها، افزایش تولید علوفه و در نتیجه تغییرات عناصر غذایی خاک تاثیر مثبتی در اکوسیستم مرتع داشته است.