بررسی فیتوشیمیایی اسانس گیاه Prangos ferulacea Lindl. در رویشگاه های مختلف شهرستان دلفان

جاشیر (Prangos ferulacea Lindl.) گیاهی است پایا، بلند و معطر متعلق به تیره چتریان است. بخش های هوایی گیاه مذکور اواسط خردادماه سال 1394 در مرحله گلدهی از سه رویشگاه حرنا، دروزناب و سمسانه (به ترتیب با 2450، 2200 و 2150 متر ارتفاع از سطح دریا) در ارتفاعات شمال شرق شهرستان دلفان جمع آوری گردید و پس از خشک کردن گیاه در سایه، اسانس گیری با روش تقطیر با آب صورت گرفت. اجزای اسانس با استفاده از دستگاه های کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) تجزیه و تحلیل و شناسایی شدند. از آزمون تجزیه واریانس و ضریب همبستگی پیرسون به ترتیب برای مقایسه خصوصیات خاک رویشگاه ها و شاخصه های کمی و کیفی اسانس استحصالی و همچنین نحوه پیوند میان شاخصه های خاک و اسانس حاصله استفاده گردید. نتایج نشان داد که عملکرد متوسط اسانس از سه رویشگاه حرنا، دروزناب و سمسانه به ترتیب 2/0، 2/0 و 3/0 درصد می باشد. شش ترکیب شیمیایی آلفا-پینن (77/59 درصد)، اکساید کریوفیلن (14/49 درصد)، ترانس کریوفیلن (65/31 درصد)، آلفا-فنیل (63/26 درصد)، آلفا-هومولن (65/5 درصد) و آلفا-کوپن (09/5 درصد) از مهم ترین ترکیبات غالب و مشترک در هر سه رویشگاه بودند. آنالیز تجزیه واریانس نشان داد در رویشگاه سمسانه مقدار نیتروژن، اسیدیته و ماده آلی نسبت به سایر رویشگاه ها بیشتر بود و دارای اختلاف معنی دار با آن ها می باشد. نتایج همبستگی پیرسون نشان داد که بین اکثر شاخص ها و عوامل ادافیکی همبستگی معنی داری وجود دارد.