ارزیابی تغییرات مکانی و زمانی بارش و خشک سالی هواشناسی در ایستگاه های سینوپتیک ایران

تغییرپذیری شدید درون سالی و بین سالی بارندگی یکی از ویژگی های آب وهوایی ایران است. هدف از این پژوهش بررسی شاخص تمرکز بارندگی، فورنیه اصلاح شده و شاخص شناسایی خشک سالی، بارش استاندارد شده و تهیه ی نقشه ی تغییرات مکانی و تحلیل روند آن ها طی دوره ی زمانی30 ساله (2018-1989) در 30 ایستگاه سینوپتیک ایران است. داده های مربوطه از سازمان هواشناسی کشور تهیه شدند. نتایج نشان دادند شاخص PCI در50 درصد ایستگاه ها روند صعودی و در50 درصد مابقی روند نزولی داشته است؛ کم ترین مقدار شاخص PCI در مناطق شمالی در سال 1992 در ایستگاه رشت (9/22)، و بیش ترین مقدار آن در مناطق جنوب شرقی در سال 2008 در ایستگاه بندرعباس (76/36) بود. همچنین، شاخص MFI در 28 ایستگاه روند نزولی داشت، که کم ترین مقدار شاخص MFI در سال 2010 در ایستگاه یزد (4/42)، و بیش ترین آن در سال 2001 در ایستگاه یاسوج (451/65) دیده شد. از نظر شاخص تمرکز بارندگی، الگوی بارندگی در بیش تر ایستگاه های سینوپتیک ایران فصلی و کاملا فصلی بوده است. براساس شاخص های خشک سالی، خشک سالی در مناطق غربی نسبت به سایر ایستگاه ها بیش تر بود؛ شدید ترین مقدار خشک سالی براساس هر دو شاخص به ترتیب (3/4-) و (3/3-) در ایستگاه سینوپتیک بوشهر و در سال 2010 رخ داده، که شاخص RDI خشک سالی را در وضعیت شدید تری نشان می دهد. استفاده از شاخص RDI به جای شاخص SPI، جهت پایش و مدیریت خشک سالی توصیه می گردد تا اثر دما به عنوان عامل مستقیم و اثرگذار بر خشک سالی لحاظ شود. نقشه ی فرسایندگی بارندگی مبتنی بر فورنیه، به عنوان منبع مهمی از اطلاعات، می تواند کمک شایانی به آبخیزداران و کارشناسان منابع طبیعی در ارایه ی طرح های حفاظت خاک، مهار کردن فرسایش، و مدیریت اراضی عرضه نماید.