سنجش امکان بهره گیری از روش اروین پانوفسکی در خوانش نماهای خانه های تاریخی ایران

در پژوهش های تاریخ معماری ایران، به غیر از خود بناها، منابعی تاریخی که بتوان با اتکاء بر آنها به انجام این پژوهش ها اقد ام کرد ، عموما محد ود ند . بنابراین ضرورت آشنایی و تسلط بر روش هایی که از طریق خوانش بناهای تاریخی، می توانند اطلاعات تاریخی مورد نیاز را در اختیار قرار د هند ، احساس می شود . در میان روش شناسی های شناخته شد ه ای که به منظور خوانش آثار تاریخی مورد استفاد ه پژوهشگران قرار می گیرند ، آیکونولوژی (شمایل شناسی) «اروین پانوفسکی» روشی است که به د نبال فهم معنای اثر در تقابل با فرم آن است. این روش که د ارای مراتبی سه گانه است، در ایران هرچند در پژوهش های تفسیری-تاریخی در حوزه هایی چون نگارگری، فرش و یا اشیای تاریخی مورد استفاد ه قرار گرفته، اما به ندرت در حوزه پژوهش های تاریخ معماری مورد توجه بود ه است.

تحقیق حاضر در درجه اول به دنبال فهم آن است که آیا روش خوانش آیکونولوژیک پانوفسکی به طور کلی در پژوهش های تاریخ معماری کاربرد دارد ، و پس از اطمینان حاصل کرد ن از این موضوع در درجه بعد ی به دنبال پاسخگویی به این پرسش است که در صورت کاربست این روش مشخصا در مطالعه نمای خانه های تاریخی ایران، قابلیت ها و محد ود یت های آن در این زمینه چیست.

پس از اطمینان یافتن از کارکرد عمومی روش شناسی آیکونولوژی در پژوهش های تاریخی معماری با تکیه بر روش مطالعه کتابخانه ای، با اتکاء بر روش پژوهش مورد ی، یک نمونه نما مربوط به خانه ای قاجاری-پهلوی در شهر تبریز، بر مبنای مراتب سه گانه آیکونولوژی پانوفسکی مورد خوانش قرار گرفته است.

نتایج پژوهش نشان می د هد خوانش آیکونولوژیک پانوفسکی به طور کلی در حوزه تاریخ معماری کاربرد د اشته و همچنین در زمینه مطالعه نمای خانه در معماری تاریخی ایران قابل استفاد ه است، ضمن اینکه بهره گیری از آن در این حوزه، پژوهشگر را با برخی قابلیت ها و محد ود یت ها مواجه می کند .