مولفه های موثر بر ارتقای حس جمعی در فضاهای آموزشی دبیرستان

ایجاد احساس جمعی، شرایط مناسبی را برای رشد و تحول اخلاقی، اجتماعی و جسمانی دانش آموزان فراهم می کند. فهم حس جمعی در حوزه های مختلفی مورد توجه محققان است. در علم جامعه شناسی تاکید بر آن است که چگونه افراد به یک مکان تعلق دارند و بیشتر به پیوندهای اجتماعی و عاطفی بین افراد در یک مکان اشاره دارد که به ادراک ذهنی و احساس افراد در یک مکان می پردازد. از دیدگاه محققین انسان شناسی به موضوعاتی از قبیل ادراک شخصی از مکان، معنای مکان و بیشتر به موضوعات زیبایی شناسانه و عاطفی می پردازد و توان بیشتر به پیوندهای عاطفی بین مردم و مکان اشاره دارد. این موضوع توسط مردم شناسان به عنوان تعلق به مکان یا رابطه نمادین با مکان که به وسیله مردم از طریق الصاق معنای نمادین به یک مکان ویژه طرح می گردد که در ادامه فهم گروهی، فردی و رابطه با محیط را فراهم می کند. معماران منظر هم حس جمعی را به عنوان یک مفهوم نزدیک به تعلق به مکان می دانند و آن را بیشتر تجربه شناختی و عاطفی می دانند، یعنی این مفهوم برای افراد از طریق اعتقادات، تجارب و عادات فرهنگی، رویدادهای مختلف مشترک تبیین می گردد. درهمین راستا پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل موثر بر احساس جمعی دانش آموزان صورت گرفته است. این پژوهش ازحیث هدف،جزءپژوهشهای کاربردی است.

در این پژوهش تلاش شده است برای سنجش شاخص های مورد بررسی از روش پیمایشی جهت پاسخ دادن به فرضیات پژوهش استفاده شود. در این راستا با مطالعه منابع موجود، 16 مولفه موثر بر احساس جمعی استخراج گردید. با طرح، توزیع و جمع آوری پرسشنامه، آرا و عقاید جامعه پژوهش مورد بررسی قرار گرفت. به این منظور، 40 پرسشنامه در میان جمعی از اساتید دانشگاه توزیع گردید و میزان تاثیر و اولویت مولفه های روانی، کالبدی و رفتاری به دست آمده، سنجیده شد. با حذف پرسش نامه های ناقص، در نهایت 19 پرسشنامه مورد تحلیل قرار گرفت و از تکنیک فرایند تحلیل سلسله مراتبی استفاده شد.

در میان مولفه های روانی، مولفه های امنیت و شناخت افراد و مکا ن ها،  در میان مولفه های کالبدی، مولفه کیفیت فضایی و در میان مولفه های رفتاری، فعالیت جمعی به عنوان مهمترین مولفه های موثر بر ارتقای احساس جمعی فضای آموزشی شناسایی گردیدند.

برای ارتقای سطح احساس جمعی در فضاهای آموزشی، می توان موضوعات زیر را مدنظر قرار داد: توجه به مکان های فعالیت : ترغیب دانش آموز به انجام فعالیت های مختلف آموزشی و پرورشی از قبیل گفتگو با سایرین، شرکت در بحث های کلاسی، گفتگو با معلم و فراهم آوردن فضایی که قابلیت گردهمایی (آمفی تیاتری که در موقعیت مناسب باشد و دسترسی راحت داشته باشد، توجه به امنیت در فضا : خطر موجود در یک مکان بیرونی یا تهدیدهای مشترک می تواند مانع احساس جمعی در محیط درونی یا وحدت افراد باشد. به منظور اینکه افراد بتوانند بر مشکلات و مسایل پیش آمده از خطر فایق آیند، هنجارهای اجتماعی زمانی قوت کامل دارند که به افراد گروه امنیت بدهند، شناخت افراد و مکان ها : شناخت دانش آموزان نسبت به هم، ویژگی اجتماعی را رقم می زند که در نهایت به احساس جمعی منجر می گردد و کیفیت فضایی : مکان های مطلوب و خوشایند که قادر به تحریک بصری هستند سبب می گردد افراد دارای آگاهی و شناخت محیطی بیشتری گردد. در واقع هر چه مکانی از غنای بیشتری برخوردار باشد افراد به بودن با همدیگر ترغیب می گردند.