اهمیت شرح محمد بن قوام بلخی در فهم مضامین مخزن الاسرار نظامی

مخزن الاسرار نظامی یکی از منظومه هایی است که به دلایل سبک شناختی و ورود غلط های بیشمار در اثر استنساخ های متعددی که از آن صورت گرفته، همواره موردتوجه شارحان و مصححان بوده است. شرح محمد بن قوام بلخی (در قرن هشتم هجری) یکی از اولین شروحی است که حدود 1300 بیت را مورد بررسی قرار داده است. شرح قوام بلخی با وجود برخی کاستی ها و نقص ها، بسیاری از تلمیحات، آیات، روایات، اصطلاحات نجومی و طبی و... را به دقت کاویده است. از قدیمی ترین شروح مخزن الاسرار (همچون شرح ابراهیم تهتهی) تا اغلب شروح معاصر، همچون وحید دستگردی و دیگر شارحان در برخی از ابیات به شرح قوام نظر داشته اند و در مواردی بدون ذکر نام قوام بلخی، عبارات او را -به اختصار و مضمون و یا به عین- نقل کرده اند. قوام بلخی در شرح خود به برخی نسخ و ضبط های دیگر ابیات اشاره کرده و معنی صورت دیگر بیت را نیز نقل کرده است که در موارد بسیاری قابل توجه است. در پژوهش حاضر، با توجه به شرح قوام بلخی، 10 بیت از مخزن الاسرار نظامی مورد بحث قرار گرفته و برخی از وجوه معنایی یا تلمیحات و اشاراتی که می تواند در شرح ابیات راهگشا باشد، بررسی و تحلیل شده است. معانی و تفسیر سایر شروح نیز در این 10 بیت نقد و بررسی شده است.