امکان سنجی و احداث سد زیرزمینی در حوزه آبخیز دریان (مطالعه موردی سد زیرزمینی مشنق چای)

بحران کم آبی در مناطق خشک و نیمه خشک عاملی محدودکننده برای فعالیت های انسان و توسعه پایدار کشاورزی است. از راهکارهای نوین در این زمینه احداث سدهای زیرزمینی است. سدهای زیرزمینی در مقایسه با سدهای معمولی که آب رودخانه ها را در مخزن روباز ذخیره می کنند؛ جریان زیرسطحی آب را در مقطع عرضی رودخانه مسدود کرده آن را در زیر بستر رودخانه ذخیره می کنند. در این سدها، تلفات آب از طریق تبخیر کنترل شده و احتمال آلودگی های زیست محیطی حداقل است. در پژوهش حاضر،  امکان سنجی احداث سد زیرزمینی در رودخانه فصلی مشنق چای به منظور استحصال آب کشاورزی ارزیابی شده است. پس از انجام مطالعات پایه، با بررسی های ژیوفیزیکی و ژیوتکنیکی محل بازه اصلی نهایی شد. در محور اصلی سد، عرض بستر 130 متر بوده و ضخامت آبرفت در محل محور و دریاچه سد به ترتیب 14 و 22 متر است. طراحی مقطع سد ذوزنقه ای بوده و از مصالح ریزدانه در هسته سد و لایه فیلتر به ضخامت 1 متر در پوسته سد تشکیل یافته است. طول تاج سد 30/160 متر و ارتفاع آن در مرکز محور سد 15 متر است. با حرکت به سمت جناحین رودخانه عمق سنگ بستر کاهش یافته و متناسب با آن عمق سد نیز کاهش می یابد نهایتا  در هر دو جناح راست و چپ محور سد به صفر می رسد. وسعت آبخوان با احتساب شیب 5 درصد رودخانه 39000 مترمربع است. با محاسبه عمق آبرفت حجم مخزن 546000 مترمکعب است و با توجه به تخلخل کل نهشته های آبرفتی(35درصد) ، می توان 163800 مترمکعب آب قابل استحصال را برای آبخوان برآورد نمود. هدف از این پژوهش امکان سنجی احداث سد زیرزمینی در آبرفت های درشت دانه رودخانه ای به منظور مدیریت سیلاب در حوزه های آبخیز است با نیل به این هدف مشکل بحران تامین آب زراعی و حتی بهداشتی و شرب در روستای مشنق قابل حل خواهد بود.