نظریه اسلامی؛ از چیستی تا چگونگی (فرآیند و متدولوژی نظریه سازی)

نظریه سازی و واکاوی فرآیند آن، از مسایل حوزه علم شناسی است. در این جستار با تحلیل نظریه، به چیستی گویی نظریه سازی اسلامی پرداخته می شود. بازشناسانش نظریه اسلامی و تبیین آن، اساس پژوهش است. برپایه این تحلیل، نظریه اسلامی در دو سطح: نظریه های مستخرج از آیات و روایات و نظریه های اندیشمندان مسلمان مطرح می شود. گونه نخست که اساس نظریه اسلامی را سامان می دهد، در سه ساحت: (1)مسایل درون دینی (2) مسایل میان رشته ای و (3) مساله متعلق به حوزه خاصی از علوم قابلیت طراحی دارد. در این مقاله، با ارایه برخی تعریف های نظریه، تعریفی جامع از نظریه بازگفته شده و انحصار تعریف نظریه برپایه شاخص های تجربی نقد شده است. می توان با بهره برداری از روش شناسی متعلق به ساحات مختلف علوم، با هدف خاص تبیین آموزه های دینی، نظریه های اسلامی مختلف در علوم ارایه داد. این مقاله در سه بخش (1) چیستی گویی نظریه اسلامی (2) تحلیل نظریه و فرآیند نظریه سازی اسلامی و (3) ارایه دوگونه نظریه اخلاقی اسلامی در قالب موردپژوهی طراحی شده است.