بررسی جایگاه آموزش ارگونومی در کتب درسی نظام آموزشی ایران از ابتدایی تا متوسطه در رشته های مختلف تحصیلی، سال 96

ارگونومی علم اصلاح و بهسازی محیط کار، تجهیزات و شغل و تطابق آن با قابلیت ها و محدودیت های انسان است. منبع انسانی، بزرگترین دارایی های یک کشور محسوب می شود. از آنجاییکه کشور ما دارای جمعیتی جوان می باشد، سرمایه گذاری و آموزش این گروه از ضروریات می باشد. در روان شناسی رشد، بهترین و مناسب ترین دوره برای شکل گیری شخصیت واقعی انسان، دوره کودکی و نوجوانی است. کودکان و نوجوانان نقش بسزایی در تجدید حیات هر نسل دارند و بدون توجه به رشد کودک و آموزش او، پیشرفت جامعه بشری ممکن نیست. در بیشتر کشورهای جهان، دوران تحصیل به عنوان بهترین و موثرترین زمان برای آموزش در نظر گرفته می شود .با توجه به اهمیت دوران طلایی کودکی و نوجوانی، هدف از مطالعه بررسی کتب این دوران براساس اشاره به موضوعات ارگونومی انجام گردید.

پژوهش حاضر یک مطالعه توصیفی-مقطعی می باشد. در ابتدا چک لیستی مرتبط با عناوین ارگونومی طراحی شد. چک لیست اولیه به ده نفر از متخصصین مهندسی بهداشت حرفه ای و ارگونومی ارسال گردید. بعد از بررسی متخصصان، اصلاحات اعمال شد. در نهایت مطابق با چک لیست اصلاح شده، تمامی کتب دوره آموزشی  در تمامی رشته ها مورد بررسی قرار گرفت . داده ها در نهایت وارد SPSS شد و آنالیز گردید.

در مجموع سیصد کتاب در سه دوره ابتدایی، اول متوسطه و دوم متوسطه مورد بررسی قرار گرفتند. تمامی داده ها در پنج عنوان مورد طبقه بندی قرار گرفتند به این ترتیب: الف) برحسب موضوع  ب) برحسب دوره تحصیلی (ابتدایی، اول متوسطه، دوم متوسطه)، ج) برحسب نوع ارایه مطلب (شامل: ارایه به صورت جمله، ارایه به صورت تصویر و یا هر دو مورد)، د) برحسب کیفیت (شامل: ضعیف، متوسط، خوب و عالی) و ه) برحسب رشته (این بخش فقط شامل دوره دوم متوسطه می شد: رشته تجربی، ریاضی، فنی حرفه ای، هنر، ادبیات). 449 مورد ارگونومی و موضوعات مربوط به آن در کتب یافت شد. 73 مورد (3/16%) برای دوره ابتدایی، 38 مورد (5/8%) دوره اول متوسطه و 338 مورد (3/75%) مربوط به دوره دوم متوسطه بود. از بین ده موضوع به ترتیب وضعیت بدنی نامناسب و طولانی با 183 مورد (8/40%)، جابجایی دستی بار با 82 مورد (3/18%) و ارگونومی محصول با 57 مورد (7/12%) بیشترین اشاره را در کتب سه مقطع داشتند. از بین پنج رشته مورد بررسی در دوره دوم متوسطه، 332 مورد (9/73%) برای رشته فنی حرفه ای و تنها 6 مورد برای رشته تجربی و ریاضی (3/1%) را شامل می شد. در رشته هنر و ادبیات هیچ موردی یافت نشد.

با توجه به اینکه تا مقطع دوم متوسطه، اشاره به موضوعات ارگونومی بسیار کم است و در مقطع دوم متوسطه نیز بیشتر موضوعات ارگونومی در رشته فنی حرفه ای وجود دارد، بازبینی کتب و توجه بیشتر بر موضوع ارگونومی و تاثیر آن بر کودک و نوجوان توصیه می شود.