تحلیل اثر خشکسالی بر تاب آوری جوامع انسانی

جوامع انسانی بخشی از بوم نظام ها قلمداد می شوند. اثرپذیری متقابل بین جوامع انسانی و بوم نظام ها، موجب پیامدهایی در آن ها می شود. از بوم نظام های رایج در مناطق خشک ایران، بوم نظام بیابان است. پژوهش حاضر به تحلیل اثر خشکسالی هیدرولوژی بر تاب آوری جوامع انسانی در استان یزد پرداخته است. خشکسالی هیدرولوژی برپایه شاخص جریان رودخانه و تاب آوری جوامع انسانی با استفاده از معیارهای اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی به روش تحلیل مولفه اصلی، مطالعه شد. نقش هر عامل بر اساس مقادیر ماتریس دوران یافته و مقادیر ویژه برداری محاسبه شد. تحلیل رگرسیون خطی چندگانه اثر خشکسالی بر عامل ها بررسی شد. تحلیل ارتباط خشکسالی و تاب آوری حاکی از ارتباط معنی دار بین آن ها است. بیشترین تاثیرپذیری از خشکسالی به ترتیب در بخش های اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی بود. مهم ترین آسیب های اقتصادی متغیرهای سهم اشتغال در خدمات و صنعت، درآمد و هزینه روستایی، کشت آبی، سطح زیر کشت، هزینه شهری، نرخ اقتصاد مشارکتی بود. یافته های کلی تلفیق شاخص خشکسالی و شاخص های اقتصادی- اجتماعی و محیط زیستی حاکی از افزایش آسیب پذیری و کاهش تاب آوری جوامع انسانی در اثر خشکسالی است؛ که باید در شیوه زندگی و وابستگی مستقیم به منابع بوم نظامی تجدیدنظر شود. به عبارت دیگر، ایجاد صنایع فرآوری، تبدیلی و تکمیلی، زنجیره وابستگی خشکسالی و بهره برداری را طولانی می کند تا نوسان خشکسالی کم اثر شود. تنوع بخشی به بهره مندی از خدمات بوم نظام و جایگزین کردن آن ها در زمان خشکسالی می تواند موجب افزایش تاب آوری جوامع انسانی شود.