بررسی کمی و کیفی اسانس دو گونه از جنس نپتا (Nepeta cataria L. و Nepeta bracteata Benth.) در شرایط زراعی

 دو گونه Nepeta cataria L. و Nepeta bracteata Benth. (تیره نعناعیان) از گیاهان بومی ایران هستند. به منظور بررسی کمی و کیفی اسانس دو گونه مذکور در حالت زراعی، بذر هشت جمعیت از این دو گونه از رویشگاه های طبیعی جمع آوری و در ایستگاه تحقیقات البرز موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور (کرج، استان البرز) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی کشت شد. سرشاخه های گل دار در زمان گلدهی کامل جمع آوری و پس از خشک کردن در دمای محیط، اسانس آنها با روش تقطیر با آب استخراج، و با دستگاه GC و GC/MS تجزیه و شناسایی شدند. بازده اسانس جمعیت های N. cataria بین 0.02 (کرج) تا 0.50% (اراک) متغیر بود. 23 ترکیب در اسانس این گونه شناسایی شد و ترکیب غالب در تمام جمعیت ها از ایزومرهای نپتالاکتون بود. نپتالاکتون III(a4-آلفا، 7-بتا،a 7-آلفا نپتالاکتون)، 44.4 (کرج) تا 91.6% (اراک) از اسانس و نپتالاکتونI (a4-آلفا، 7-آلفا، a7-آلفا نپتالاکتون)، 0.8 (کرج) تا 15.9% (بافق1) از اسانس را به خود اختصاص دادند. نپتالاکتونII (a4-آلفا، 7-آلفا، a7-بتا نپتالاکتون) فقط در جمعیت بافق2 (21.2%) مشاهده شد. میزان 8،1-سینیول در اسانس جمعیت های مختلف N. cataria از 0.4 (تفت1) تا 12.8% (کرج) متغیر بود. بازده اسانس در جمعیت های N. bracteata بین 0.02 (اردکان) و 0.80% (تفت 2) بود. 27 ترکیب در اسانس این گونه شناسایی شدند و ترکیب های عمده، 8،1-سینیول (1.0، 9.6 و41.0 درصد به ترتیب در جمعیت های طبس، اردکان و تفت2) و ژرانیل استات (0.9، 3.4 و 39.8 درصد به ترتیب در جمعیت های طبس، تفت2 و اردکان) بودند. به طور کل، نتایج نشان داد که جمعیت های N. cataria همگی از یک کموتایپ، اما جمعیت های N. bracteata از دو کموتایپ (کموتایپ ژرانیل استات و کموتایپ 8،1-سینیول) بودند.