تدوین راه کارهای مدیریت منابع در آبخیز گرگان رود با روی کرد پیش ران-فشار-وضعیت-اثر-پاسخ

اصولی ترین گام در طرح های مدیریت آبخیز شناخت آسیب های آبخیز و بررسی دلیل آن ها، و نتیجه‎ ی آن شناسایی راه کارهای اصلی مدیریتی است. بنابراین پیش از تدوین کردن برنامه های کاری، بررسی کردن ریشه یی آسیب ها و تعیین کردن راه کارهای مدیریت ضروری است. هدف این پژوهش شناسایی و تحلیل کردن آسیب های آبخیز گرگان رود برای تعیین کردن پاسخ های مدیریتی است. آسیب های آبخیز شناسایی و با چارچوب دپسیر (DPSIR) تحلیل علت ومعلولی شد، و مهم ترین راه کارهای مدیریتی تعیین شد. برای اولویت بندی کردن مولفه های دپسیر پرسش نامه ی طیف لیکرت مبتنی بر دیدگاه خبرگان و آزمون فریدمن به کار گرفته شد. نتیجه نشان داد که در آبخیز گرگان رود چهار نیروی محرک (تغییر اقلیم، رشد جمعیت، ساختار مدیریت، و قانون ها) باعث ایجادشدن 25 فشار بر منابع آبخیز شده است که مهم ترین آن ها بخشی نگری، گسترش کشاورزی نااصولی و بهره برداری مفرط از منابع آب است. فشارها به نوبه ی خود باعث ایجادشدن 10 وضعیت نابسامان در آبخیز شده است، که مهم ترین آن ها کاهش منابع آب، افزایش سیل خیزی و افزایش فرسایش است. این وضعیت 13 پی آمد ناخواسته دارد، که افزایش یافتن خسارت سیل، رعایت نشدن حق آبه ی پایاب، و کاهش یافتن اعتماد مردم به دستگاه های دولتی مهم ترین آن ها است. برای بهبود دادن وضعیت ، 28 پاسخ مدیریتی داده شد که مدیریت کردن جامع آبخیز، مبناکردن آمایش سرزمین، و تشکیل‎ دادن ساختار سازمانی مناسب مهم ترین آن ها است. نتیجه ی کلی این که روی کرد دپسیر با تحلیل علت و معلولی، تامین کننده ی زیرساخت فکری مناسب و پیش نیاز ورود به تدوین برنامه ی کاری آبخیز است. بنابراین پیشنهاد می شود دستگاه های اجرایی مرتبط پیش از تدوین کردن برنامه های کاری در هر آبخیز، پاسخ های مناسب را با به کارگیری این روی کرد شناسایی کنند.