فضای مجازی و تحول مفهوم و اشکال جنگ در روابط بین الملل

مهم‌ترین اثری که گسترش فضای مجازی بر پویش جنگ و منازعات گذاشته، تحول‌بخشی به محیط راهبردی منازعات است. در این محیط راهبردی نوظهور، ترکیب افزایش سرعت، توانمندی‌ و انعطاف‌پذیری گردش اطلاعات، همراه با افزایش دسترسی به انواع اطلاعات موجب می‌گردد کنترل ورود و خروج اطلاعات به‌وسیله دولت‌ها دشوار شود. کاربرد فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات در جنگ‌ها و افزایش سرعت‌عمل و تصمیم‌گیری، دانش و دقت نیروهای نظامی موجب شده است که تلفات جانی جنگ‌ها به حداقل برسد و جنگ‌ها در سریع‌ترین زمان ممکن پایان یابند. بدین‌سان، این فناوری‌ها از سه جهت در حوزه منازعات اهمیت یافته‌اند: نخست اینکه، فناوری‌های شناسایی و جاسوسی اطلاعات، گستره‌ای را که می‌توان دشمنان را مشاهده و هدف‌گیری کرد افزایش داده‌اند؛ دوم اینکه، فناوری‌های ارتباطاتی و رایانه‌ای، که از کارویژه فرماندهی و کنترل حمایت می‌کنند، سرعت دسترسی فرماندهان به اطلاعات را افزایش داده‌اند؛ و سوم اینکه، فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات وارد عرصه تسلیحات شده‌ و دقت پرتاب و مرگباری سلاح‌ها را تقویت کرده‌اند. بسیاری این تحول را «انقلاب در امور نظامی» نامیده‌اند. انقلاب در امور نظامی باعث ظهور گونه‌های جدیدی از جنگ و منازعه شده است که به «جنگ‌های اطلاعات‌بنیان» معروف‌اند. یک مجموعه از انواع این جنگ‌ها جنگ اطلاعاتی است. جنگ اطلاعاتی مجموعه اقداماتی است که برای دستیابی به برتری اطلاعاتی صورت می‌گیرد. دراین‌میان، بر اساس اطلاعات، فرایندهای اطلاعات‌محورانه، سیستم‌های اطلاعاتی و شبکه‌های رایانه‌ای دشمنان اقدام می‌شود و درعین‌حال، از اطلاعات خودی حفاظت می‌گردد و به‌عنوان اهرم فشار بر دشمنان نیز مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد. به بیان بهتر، جنگ اطلاعاتی، مجموعه فعالیت‌هایی است که هدف از آنها، ایجاد اختلال در منابع اطلاعاتی دشمن، نابودسازی این منابع و یا جلوگیری از دستیابی دشمن به آنهاست. جنگ اطلاعاتی، هم شامل عملیات تهاجمی است و هم عملیات تدافعی را در درون خود دارد؛ اما در اغلب مواقع، همپوشانی میان این دو بعد (تهاجمی و تدافعی) چشمگیر است.