واکاوی نقش انتخاب های فرهنگی در شکل گیری ساختار خانه های بومی (نمونه موردی: خانه های اردبیل در اواخر قاجار و پهلوی اول)

انسان ها همواره  و در طول زندگی خویش در معرض انتخاب های مختلف قرار دارند. این انتخاب ها می تواند در ابعاد مختلف زندگی آنها شامل نوع پوشش، نحوه رفتار، آداب مختلف زندگی فردی و اجتماعی، شیوه های انجام فعالیت های مختلف و نیز شکل سکونت گاه افراد تاثیر گذار باشد. بر همین اساس افراد از میان گزینه های مختلف، مواردی را انتخاب می کنند که با ساختارهای ذهنی و گرایشات فکری آنها سازگار بوده و به نوعی در انطباق با فرهنگ و شیوه زندگی آنها باشد. این موضوع در این پژوهش تحت عنوان انتخاب های فرهنگی معرفی شده است و هدف از انجام این تحقیق، فهم تاثیر "انتخاب های فرهنگی" در شکل گیری نظام های فضایی و الگوهای رفتارهای جاری در خانه های بومی است. بر همین اساس تعدادی خانه مربوط به طبقه متوسط شهری از دوره های اواخر قاجار و اوایل پهلوی در بافت سنتی شهر اردبیل به عنوان نمونه موردی برگزیده شد و ابعاد کالبدی و مولفه های فرهنگی و رفتاری ساکنان آنها استخراج گردید. سپس با تحلیل "مظاهر انتخاب" در این خانه ها و بررسی آنها از طریق "سنجه های انتخاب" که خود از مبانی فرهنگی زندگی مردم و شرایط محیطی (مولد های انتخاب) استخراج شده اند، به تحلیل الگوهای جاری رفتاری در این خانه ها و نیز الگوهای فضایی کالبدی بکارگرفته شده متناسب با آنها، پرداخته می شود. روش تحقیق حاضر کیفی و روش تجزیه و تحلیل اطلاعات، توصیفی تحلیلی مبتنی بر روش استدلال منطقی است. اطلاعات مورد نیاز از طریق استدلال منطقی از منابع اسنادی، تحلیل محتوای مصاحبه ها و ثبت خاطرات، و بررسی های میدانی، استخراج گردیده است. نتایج  تحقیق حاکی از آن است که انتخاب های مختلف افراد در ارتباط با موضوعات مختلف از جمله خانه، از بستر مبانی فرهنگی آنها از یکسو و شرایط و تنگناهای محیطی از سوی دیگر شکل می گیرد. سپس توسط مجموعه ای از بایدها ونبایدها، قوانین و انتظارات، مورد ارزش گذاری قرار می گیرد که نتیجه این امر شکل گیری معانی مختلف برای خانه است. این معانی درنهایت به شکل الگوهای رفتاری و الگوهای فضایی در ساختار خانه نمود می یابند.