تحلیل فقهی و حقوقی عامل اضطرار در رفع احکام و مسئولیت ها با رویکردی بر نظر امام خمینی (ره)

امام خمینی (ره) به عنوان یکی از فقهای نواندیش شیعه، توجه وافری به عناوین ثانوی و نقش آنها در استنباط احکام شرعی و مسایل روز جامعه داشته اند. از جمله عناوین مهم در فقه و حقوق اسلامی که از انسان رفع مسئولیت می کند عنوان اضطرار است؛ آنجاکه رفع احکام اضطرار از منظر فقهی، حقوقی و قواعد حاکم بر آن تاثیر زیادی دارد و از طرفی، در رفع احکام وضعی برخلاف احکام تکلیفی بر اساس اضطرار اختلاف وجود دارد. پژوهش حاضر با روش تحلیلی، به این نتیجه رسیده که آنچه از دیدگاه امام خمینی (ره) برداشت می شود همان است که از بررسی ادله به خصوص از آیات و روایات استفاده می شود و این قول به صواب نزدیک تر است که اضطرار، رافع احکام تکلیفی و وضعی بوده و با توجه به اثبات اضطرار در عداد علل موجهه جرم، این عامل رافع مسئولیت کیفری و مدنی هم هست که در این صورت مسئولیت مضطر در جبران ضرر وارد شده از باب قاعده اتلاف و ضمان ید خواهد بود.