شرکت شهرهای نفتی و روایت توسعه و تضاد (مطالعه تجربه آبادان)

تعریف و مشخصات شهر همواره در قلب بحث های نظریه اجتماعی قرار دارد؛ به این دلیل که شهر محل کانونی تولید و انباشت ثروت، قدرت، روابط طبقاتی و اجتماعی، تضادهای اجتماعی سیاسی، معماری، خاطره و هویت جمعی، نظم اجتماعی و تولید نظام های نشانه ای و نمادی است. شهر، نه تنها روابط قدرت را آشکار می کند، زندگی روزمره ی مردم و نحوه مقاومت آن ها را نیز به رخ می کشد. شهر آبادان در دهه آخر قرن سیزدهم (1290) تا سال 1357 و تا امروز، شهری ساخته شده توسط سرمایه داری نفتی، محل بروز توسعه و تضاد شهری و شکل گیری انواع پدیده های اجتماعی شهری بوده است. در این پژوهش از روش چندگانه و تکنیک های مشاهدات میدانی، منابع اسنادی و مصاحبه های عمیق و منابع تاریخی و تاریخ شفاهی برای بررسی توسعه و تضاد در شهر استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که آبادان، هم تجربه توسعه اجتماعی فرهنگی و هم تجربه تضاد، دوگانگی، سلطه، سلسله مراتب و روابط طبقاتی بوده است. در سال های 1290 تا 1310، 1310 تا 1330، و از اوایل دهه 1330 تا سال 1357، این تجربه توسعه و تضاد، دچار تغییر و تحولاتی شده است، اما روند اصلی، افزایش توسعه و کاهش تضاد بوده است و به ویژه در دهه های 1340 و 1350، ایده آبادان توسعه یافته که در زمان ملی شدن صنعت نفت شکل گرفت، موجب پیشی گرفتن توسعه از تضاد بوده است، اما به طور کلی هر دو این روایت ها در کنار هم و تحت تاثیر صنعت نفت شکل گرفته اند.