توسعه روش استخراج مایع-مایع همگن تلفیق شده با میکرواستخراج مایع-مایع پخشی بر پایه حلال های اتکتیک عمیق به منظور استخراج فیتواسترول ها از نمونه های خامه حیوانی و اندازه گیری آن ها با کروماتوگرافی گازی مجهز به دتکتور یونیزاسیون شعله ای

کنترل کیفیت و ایمنی مواد غذایی از بخش های مهم سلامت یک جامعه می باشد و در این بین، ارزیابی تقلب در محصولات غذایی در سال های اخیر موضوعی اساسی بوده است. خامه فرآورده ی حاوی چربی شیر و یکی از گران ترین و پر مصرف ترین چربی های خوراکی است که اغلب هدف تقلب به صورت اختلاط چربی های گیاهی مختلف با چربی طبیعی شیر قرار می گیرد. یکی از راه های کشف این نوع تقلب پایش استرول های گیاهی در این محصول لبنی است.

در این کار پژوهشی از تلفیق روش استخراج مایع-مایع همگن با روش میکرواستخراج مایع-مایع پخشی برای استخراج فیتواسترول های استیگمااسترول، براسیکااسترول، کمپسترول و بتا-سیتسترول از نمونه های خامه حیوانی و آنالیز آن ها با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی گازی مجهز به آشکارساز یونیزاسیون شعله ای استفاده شد. برای رسیدن به کارایی استخراج بالا، اثر فاکتورهای مختلف در هر یک از مراحل استخراج شامل نوع و حجم حلال استخراج کننده، حجم عامل جداکننده، سرعت و مدت زمان سانتریفوژ در مرحله استخراج مایع-مایع هموژن و نوع و حجم حلال استخراج کننده و اثر نمک زنی در مرحله میکرواستخراج مایع-مایع پخشی بررسی و بهینه شدند.

روش مذکور به طور موفقیت آمیزی بر روی نمونه های خامه انجام گرفت به طوری که حد تشخیص و حد اندازه گیری این روش به ترتیب 1/2-92/0 و 4/6-1/2 نانوگرم در گرم به دست آمد. روش پیشنهادی از دقت بالایی برخوردار بود به طوریکه درصد انحراف استاندارد نسبی در یک روز و در بین روزها کمتر از 8/8 گزارش شد. همچنین نتایج نشان داد مجموع فیتواسترول ها در 21 نمونه (70 درصد) بیش از 3 درصد و مغایر با موازین موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران بود.

نتایج حاصل از این پژوهش ثابت کرد که روش پیشنهادی ساده و قابل اعتماد بوده و دارای زمان آنالیز کوتاه می باشد و توانایی بالایی در استخراج و اندازه گیری استرول های گیاهی از نمونه های خامه حیوانی دارد.