طراحی مدل ساختاری-تفسیری برای چالش های اثرگذار در مدیریت بلایا

شهرهای بزرگ در کشور ایران با خطرات مانند سیل و رانش زمین، مشکلات ناشی از آب و غذا و جامعه مواجه هستند. چالش هایی در چرخه مدیریت بلایا وجود دارد که مانع از آمادگی و پاسخ عملیاتی مناسب در خطرات می شود که درک آن برای مدیران بسیار مهم است. هدف مقاله، طراحی مدل ساختاری-تفسیری برای شناسایی و تحلیل روابط میان چالش های اثرگذار در مدیریت بلایا است. پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی و از نظر گردآوری اطلاعات توصیفی-اکتشافی است. مدیران سازمان مدیریت بحران شهر تهران و اساتید دانشگاهی به تعداد 15 خبره جامعه تحقیق را تشکیل می دهند که به روش گلوله برفی انتخاب شدند. چالش ها با مطالعه ی اسنادی و مصاحبه با خبرگان، شناسایی و سپس با روش دلفی فازی بومی سازی شد. سپس با طراحی پرسش نامه ای، میزان تاثیر چالش ها بر یکدیگر توسط خبره ها مشخص و مدل ساختاری-تفسیری طراحی شد. نتایج این تحقیق نشان داد که چالش های مدیریت بلایا به طور کلی در هفت دسته اصلی عوامل فناوری، عوامل اجتماعی، عوامل محیطی، عوامل سیاسی، عوامل قانونی، عوامل اقتصادی، عوامل عملیاتی/مدیریتی، و عوامل نهادی مربوط می شوند. نتایج مدل ISM نشان داد که چالش های «توجه نکردن به عوامل اجتماعی هنگام ایجاد قوانین» از عوامل قانونی و «درک ضعیف عوامل مرتبط با محیط» از عوامل محیطی بیشترین قدرت هدایت را دارند و بسیار تاثیرگذار هستند. بنابراین، مدیران باید حل این چالش ها را برای برنامه ریزی بهبود فرآیند چرخه مدیریت بلایا در اولویت قرار دهند.